Slakkeninventarisatie vestingwal Retranchement S?l£ m Harry Raad Op 20 februari 2007 bezocht de Slakkenwerkgroep KNNV-Afd. Bevelander) de vestingwal van Retranchement (km-hok 15-374). De enige reden om hier naartoe te gaan was het feit dat we West Zeeuws-Vlaanderen weinig op het programma hebben gehad. De wal is bij natuurkenners bekend door de boomkikkers en het soortenrijke grasland. Hoe staat het met de slak ken?, dachten we. Aanwezig waren: Roelof Bijl en ondergetekende. De vesting In een oud boekje van J.Ch. Cornells (1943) staat over Retranchement geschreven: "Het dorpje is gelegen midden in een ruimte, omsloten door uitge strekte aarden vestingwallen, die door Prins Maurits aangelegd werden als een vesting ter verde diging van het Zwin". De vesting werd in de periode 1621 -'48 opgebouwd en kreeg de naam 'Cadzandria'. Begonnen werd met het noordelijke fort Oranje, vervolgens het zuidelijke fort Nassau en ter afronding van het project de verbindende vesting wallen. Dat waren dus de nodige vergravingen, die, liggend aan het water, onvermijdelijk ver stoord werden door natuurram pen. Zo spoelde het noordelijke fort geheel weg bij een storm vloed. Het karakter van het gebied veranderde in 1872-73 aanzienlijk door de inpoldering van de inmiddels flink verzande Zwinmond. Deze Willem- Leopoldpolder staat nu op de nominatie om weer 'ontpolderd' te worden. Of de Internationale Dijk werkelijk doorgestoken wordt, is nog even afwachten. Op een vereenvoudigde bodem- kaart van de voormalige P.P.D.- Zeeland (in: Mooij, 1986) staat het voorkomen van kalkrijk zand met een dikkere kleilaag (40- 80cm) aangegeven voor dit pol derland. Dat profiel is op onze locatie natuurlijk geheel ver stoord door de graafpartijen. Over de kalkrijkdom is nog een aardig detail te vermelden. In een nieuwsbrief over fossiele schelpen (Wesselingh Moerdijk, 2000) worden afzettingen met fossiele schelpen genoemd van Retranchement e.o. Het dorp ligt op een voormalig fossielenstrand, dat ooit de oever vormde van het Zwin. Bij het maken van de wan deling over de vestingwal viel dat ons meteen op, de molshopen zaten vol met schelpen. Het open water op onze zoeklo- catie bestaat uit het Afwaterings kanaal, twee poelen en een gracht. Gezien de plantengroei (voor zover herkenbaar in het winterbeeld) moet dit water helemaal zoet of in ieder geval bijna zoet zijn. Buiten de oever zones komen weinig moerassige delen voor. De oevers van kanaal en gracht zijn recht afgekalfd, zodat de moeraszone daar zelfs vaak ontbreekt. Let wel!, wij hebben alleen het gedeelte vanaf de brug over het kanaal tot aan grenspaal 364b bij voor malig fort Nassau bekeken. De vegetatie van de vestingwal bestaat uit beweid grasland en een afgerasterde strook met stru weel. Op de provinciale vegeta- tiekaart (Mooij, 1986) worden de eenheden 'reliëfrijk grasland', 'grasland van schrale zandgrond', 'grasland met zoutmijdende moerasvegetatie' en 'struweel' genoemd. Op en rond het voor- A:""~ 'v malige fort zouden plekken (relicten?) met een zoutvegetatie voorkomen. Het voorgaande laat zien dat het milieu in vele eeuwen gerijpt is, heel wat variatie kent en voor slakken zeker aantrekkelijk zal zijn. Dat wisten wij allemaal niet van te voren, zodat we onbe kommerd naar slakjes zijn gaan zoeken, zonder meteen op de specifieke kwaliteiten van het gebied te letten. Grasland bij kanaalbrug Retranchement is met de bus gemakkelijk te bereiken. In het dorp vragen ze me of ik naar België wil gaan, als ik naar de kanaalbrug vraag. Nee, dat is niet het geval; ik antwoord vaag over een excursie en word in de goede richting gewezen. Het is een dag met een vaag zonnetje en een drogende wind. Niet echt goed slakkenweer. Vóór de brug ligt links een grasland op de flau we benedenhelling van de ves tingwal. In twee laagten zijn poelen te herkennen. Het gras land wordt aan de hoge zijde begrensd door een haag, terwijl onderlangs het Afwateringskanaal loopt. Boven de haag wordt het talud van de vestingwal steiler. Dit bovenste deel en het talud aan de andere kant zijn eveneens grasland. Al het gras wordt extensief beweid; er zijn geen sporen van winterbe- weiding. Om de haag tegen begrazing te beschermen is deze uitgerasterd. Roelof komt even later aanfiet sen op de afgesproken plek van samenkomst. Hij besluit om in het grasland te gaan zoeken naar landslakken, terwijl ik me met het leven onder de waterspiegel bezighoud. De landslakken zijn met name succesvol te verzame len langs de haag. Roelof komt meteen al met een opmerkelijke vondst aanzetten, de bolle duin horen. Wij kennen die slak nog 74 't duumpje 3/'07

Tijdschriftenbank Zeeland

't Duumpje | 2007 | | pagina 14