Broedseizoen roofvogels 2008
Bruine kiekendief als broedvogel in het graan
Jaap Poortvliet (bruine kiekendieven, buizerds)
Jan Janssens (torenvalken)
Bruine kiekendieven zijn middelgrote roofvogels met een spanwijdte van
115 tot 140 cm. Vrouwtjes zijn bruin met een crèmekleurige kopkap en
voorvleugelrand. Volwassen mannetjes hebben ook een crèmekleurige
kopkap maar hebben blauwe velden op hun vleugels met zwarte vleu-
geltoppen. De jongen zijn heel donkerbruin maar hebben wel dezelfde
tekening als een vrouwtje.
Nest met jonge bruine kiekendieven in het graan [Jaap Poortvliet].
Zij bouwen hun nest op de grond in
moerassen in rietvelden of in rietkra
gen langs kreken. Bruine kiekendieven
trekken in het najaar naar het zuiden
en komen eind maart begin april
terug. In de winter zijn er nog wel en
kele exemplaren te zien, maar dat zijn
meestal jonge vogels. Of dat jongen uit
de streek zijn of jongen uit het hoge
noorden is niet bekend.
Wanneer gaat een bruine kieken
dief tot voortplanting over?
Het mannetje moet eerst een partner
vinden.
Er moet ook een geschikte broedplaats
zijn, liefst geen bomen in de directe
omgeving van het nest, hoog dik riet
en liefst water onder het nest. Er zijn
wel gevallen bekend waar 1 meter
water onder het nest stond. En hëel
belangrijk: er moet voldoende voed
sel aanwezig zijn (bijvoorbeeld kleine
zoogdieren, zoals muizen, ratten en
vogels, vooral jonge vogels zijn een
gemakkelijke prooi).
De laatste 2 jaar is er verandering op
getreden in het broedbiotoop. Bruine
kiekendieven gaan steeds vaker in
graanvelden broeden. Wordt dit een
trend of is dit maar tijdelijk? Dit feno-
meen is vast wel eens eerder gezien
door boeren die aan het dorsen waren,
maar dit was incidentieel.
In 2007 zijn er 4 nesten in het graan
gevonden en in 2008 zijn er 5 nesten in
het graan gevonden. Al is het natuurlijk
niet helemaal zeker of alle graanbroe-
ders ook zijn gevonden.
Waarom veranderen bruine kieken
dieven van broedgebied, van natte
kreken met rietvelden naar grote droge
graanvelden? En speelt dit alleen in
West Zeeuws-Vlaanderen? Er zijn in
Oost Zeeuws-Vlaanderen geen broed-
gevallen in graanvelden bekend. Late
broedgevallen in het graan wijzen er
waarschijnlijk op dat ze eerder ver
stoord zijn in een eerste broedpoging.
Deze verstoring kan verschillende oor
zaken hebben. Bijvoorbeeld mensen
die vroeg in het broedseizoen door de
rietkraag lopen en de vos kan ook voor
verstoring zorgen. Al zijn nesten in
waterriet (riet waar permanent wel een
halve meter water onder staat) minder
verstoringsgevoelig voor landroofdie-
ren dan nesten in droog riet.
Wat zijn de voor en nadelen van in
graanvelden broeden?
De voordelen zijn dat er geen bomen in
de buurt van het nest staan waardoor
kraaien en buizerds niet zó in het nest
kunnen kijken en het nest leeg kunnen
halen en vossen hebben er ook niets te
zoeken.
Nadelen: Tijdens het sproeien kan er
verstoring optreden als het nest kort
langs het sproeispoor ligt. Het grootste
nadeel is wel als er geoogst wordt en
de jongen nog niet vliegvlug zijn. Dan
kan het gebeuren dat het nest met
inhoud en al in de combine verdwijnt
als de chauffeur het niet ziet. Toen
bruine kiekendieven nog alleen in kre
ken broedden was het voldoende om
de kreken langs te lopen om te weten
hoeveel kiekendieven er in de streek
broedden. Maar graanvelden zijn er
heel veel en dan is het moeilijk om ze
te traceren. En zijn er late broedgeval
len in het graan dan is het zaak om de
nesten op te sporen en te beschermen
omdat ze anders waarschijnlijk in de
combine zullen verdwijnen.
Als we vermoeden dat er een kieken
dief ergens in het graan broedt, nemen
