De vijand te slim af
mm
Anna Almekinders
In het dierenrijk is het vaak een kwestie van eten en gegeten worden. Bij
veel diersoorten lijkt het enige belang van het leven te zijn dat ze dienen
tot voedsel voor andere dieren. Dat klinkt cru. Vooral beestjes die niet
kunnen vliegen of hard weglopen hebben een probleem. Zijn deze dieren
dan weerloos? Nee zeker niet. In het volgende artikel worden enkele mo
gelijkheden belicht hoe b.v. rupsen zich beschermen tegen predatie.
Vlinderrupsen
Een goede manier om niet opgegeten
te worden is om weinig op te vallen,
te lijken op de omgeving [mimicry].
Onaantrekkelijk ogen is een goede
remedie, zo tooien sommige soorten
zich met stekels of haren. Ook met een
grote groep rupsen in een spinsel le
ven biedt bescherming. Een voorbeeld
hiervan is de Bastaardsatijnvlinder
[Euproctus chrysorrhoea] en natuurlijk
de verschillende soorten stippelmot-
ten [Yponomeuta sp.]. De rupsen van
de stippelmotten zijn wel zichtbaar en
als de spinsels niet te omvangrijk zijn
weten de koolmezen er wel raad mee.
kennen mineerders. Naast vlinders zijn
dat o.a. bladwespen, vliegen en kevers.
Sommige soorten leven hun hele larve
leven lang in een blad, andere alleen
gedurende de eerste vervellingen. Een
bekend vlindervoorbeeld is de Kastan-
jemineermot. [Cameraria ohridella).
Dit vlindertje is voor het eerst in 1998
in Nederland gezien, maar heeft zich
razendsnel verspreid. De rupsen van
deze soort mineren bij voorkeur in het
blad van witte Paardekastanje dat dan
bruine blazen krijgt. De verpopping
vindt in het blad plaats en zo overwin
teren ze in het afgevallen blad.
Kastanjemineermot (Hans van Kuijk],
Een andere levenswijze die bescher
ming biedt is om te mineren. Met
mineren wordt bedoeld dat larven bin
nenin een blad leven en zich daar voe
den met bladmoes. Sommige mineer
ders maken gangen en andere blazen.
Veel verschillende insectenordes
Kastanjebladeren Anna Almekinders],
Wanneer een nieuwe soort in een
gebied verschijnt, wordt bij de moge
lijke predatoren niet direct begrepen
dat dit voedsel is. Zo was dat ook het
geval met de Kastanjemineermot. Geen
enkele vogel had belangstelling, tot
de Pimpelmezen enkele jaren geleden
ontdekten dat als je de blazen open
trok daar iets lekkers inzat.
Koker van een kokermot (Anna Almekinders],
Dan zijn er ook nog vlindersoorten
waarvan de rupsjes op bladeren leven,
maar beschermende kledij aantrekken.
Bijvoorbeeld de micro-vlinder familie
van de kokermotten [Coleophoridae]
doet dat door een kokertje te maken
van b.v. een stukje blad dat wordt op
gerold. Het rupsje leeft in dat kokertje
en wandelt daarmee van voedselplek
naar voedselplek.
Kokermot Of Coleophora sp. (Anna Almekin-
dersj.