Biodiversiteit
*1
Er is veel te doen over de biodiversiteit, maar velen hebben weinig notie waar
over het nu precies gaat. 3 oktober vond in het Scheldetheater een symposium
plaats waaraan enkele bestuurs- en redactieleden deelnamen. Een verslag.
We lezen veel over biodiversiteit, maar het
blijft een voor velen onduidelijk begrip en
daarmee zien velen ook geen enkele reden
waarom biodiversiteit nagestreefd zou
moeten worden.
Het aardse universum is buitengewoon
complex. Of het nu gaat om de kleinste
bacteriën, schimmels en planten of de
grootste dieren, de tropische regenwouden
of de Nederlandse weilanden, elke levens
vorm, elk ecosysteem en elke genetische
variatie is uniek en onvervangbaar. Deze
grote verscheidenheid noemen we biodi
versiteit.
Afhankelijkheid en variatie
Veel levensvormen op de aarde zijn afhan
kelijk van elkaar. Daarin speelt variatie een
belangrijke rol. Ook de mens kan zonder
andere organismen niet bestaan.
Door klimaatverandering, toename van con
sumptie, vervuiling, introductie van vreem
de soorten, overexploitatie van natuurge
bieden en natuurlijke hulpbronnen wordt
de biodiversiteit ernstig bedreigd. Plant- en
diersoorten verdwijnen hierdoor en ecosys
temen raken verstoord. Schone lucht, zuiver
water, een vruchtbare bodem en een stabiel
klimaat zijn niet langer vanzelfsprekend. Het
komt er dus op neer dat het voortbestaan
van de mens op het spel staat.
De Verenigde Naties hebben het jaar 2010
uitgeroepen tot het jaar van de biodi
versiteit. Als uitvloeisel daarvan heeft de
Zeeuwse bestuurlijke voorhoede in dat jaar
een convenant gesloten om met dat thema
'aan de slag'te gaan.
Scheldetheater
3 oktober 2012 vond men een goed
moment om een aantal deelnemende orga
nisaties te laten vertellen hoe hun instelling
het abstracte thema in de praktijk uitvoert.
Wat die bestuurlijke voorhoede betreft, dat
zijn alle overheden, veel bedrijven maar
met uitzondering van het waterschap.
Dat heeft niet getekend want het water
schapsbestuur vond, bij monde van de heer
Steijaert, "dat er al genoeg hectares natuur
waren."
Het doel van het symposium was het uitwis
selen van kennis en het enthousiasmeren
van de deelnemers om op de ingeslagen
weg voort te gaan, om activiteiten te inten
siveren en om nieuwe deelnemers aan te
werven.
Theorie en praktijk
De aftrap werd gegeven door prof. Joop
Schaminée, bijzonder hoogleraar in vegatie-
kunde aan de Radbouduniverstiteit in Nij
megen, die borg stond voor de theoretische
achtergrond. Volgens hem kent diversiteit
een drietal niveaus. Zo kun je allereerst
onderscheid maken tussen hoeveel soorten
op een bepaalde plek (biotoop) voorko
men, vervolgens hoe groot de verschillen
zijn tussen 2 biotopen en tot slot hoeveel
verschillende biotopen er in één landschap
(bv. Nederland) voorkomen.
Op alle niveaus is Nederland een bijzon
der land. Het kent erg veel verschillende
biotopen en het aantal aanwezige soorten
is ook erg hoog. Zo kent Nederland een
kleine 1500 plantensoorten. Dat komt door
onze ligging in een delta met overgangen
van hoog naar laag, van zoet naar zout, van
droog naar nat, van voedselrijk naar voed-
selarm en ook kennen we in Nederland een
groot aantal grondsoorten. Op de schou
ders van ons klein en dichtbevolkt land rust
dan ook een hele verantwoordelijkheid om
deze diversiteit in stand te houden.
Om die reden is destijds de ecologische
hoofdstructuur in het leven geroepen. Veel
geïsoleerde gemeenschappen gaan ten
onder, maar als kleine gebieden samen een
lint door Nederland vormen, voorkom je
isolement en is het voortbestaan van een
soort min of meer verzekerd.
Soortenrijkdom versus landschap
Schaminée gaf aan dat tot voor kort alle
aandacht uitging naar het bevorderen of
in stand houden van de soortenrijkdom en
bij het beheer van natuurgebieden werd
erop gestuurd zoveel mogelijk soorten te
huisvesten, maar Schaminée meldt dat de
zorg voor het landschap nu in hoge mate
tekortschiet. Het Natuurbeleidsplan en
Natura 2000 sturen op soorten, maar het
doorvertalen naar het overkoepelende ge
heel komt in het gedrang. Hij geeft aan dat
met het weghalen van een heg of houtwal,
egaliseren van een kreek- of stroomrug je
een bladzijde uit de geschiedenis scheurt.
Hij vindt het een uitdaging om te komen
tot een evenwichtig landschap, bestaande
uit historische patronen en structuren aan
gevuld met 'nieuwe' natuur. Een leidraad
hierbij is de cultuurgeschiedenis.
Het vorige kabinet heeft de natuurbescher
ming een harde waarschuwing gegeven dat
het anders moet. We moeten er echter voor
waken met een terugtredende overheid
het kind met het badwater weg te spoelen.
Het idee van oud-staatssecretaris Bleker om
Staatbosbeheergronden aan de agrarische
sector te verkopen is daarvan een voor
beeld. Schaminée adviseert dus niet af te
wachten welke regelgeving uit Den Haag of
Brussel komt, maar gewoon zelf aan de slag
te gaan door met zoveel mogelijk betrokke
nen, natuurbescherming, bedrijven, burgers
en overheden samenwerking te zoeken en
convenanten te sluiten.
Ook het bedrijfsleven begint de voordelen
van dit soort samenwerking in te zien. Hun
werknemers willen graag in een plezierige
omgeving werken, recreëren en kinderen
opvoeden.
Schouwen-Duiveland
Hoe men dat doet in Schouwen-Duiveland
vertelt wethouder Gilles Houtekamer.
Houtekamer is niet alleen wethouder op
Schouwen, maar ook bevlogen natuur-
gids voor het IVN en fervent imker met 23
bijenvolken. De natuur heeft op Schouwen
een tweetal speerpunten namelijk de Kop
van Schouwen en plan Tureluur, maar ook
buiten deze gebieden is men voortvarend
aan de slag gegaan. De recreatie biedt
gasten speciale arrangementen, landbouw
en visserij dragen hun steentje bij en onder
Houtekamers motto 'Maak van de last een
lust,' kweekte men met een informatieve
artikelenserie draagvlak bij de rest van de
bevolking. Men heeft de heikikker (die in
