Moerasplanten verwijderen
ook medicijnresten
Helofyten*filter krijgt eindelijk erkenning. De werking van helofytenfïlters is al
geruime tijd bekend, maar helaas nog niet bij iedereen. Sietz Leeflang ver
woordt enige zorgen en schetst de nieuwste ontwikkelingen.
Aanleidingen
Het begon in Zeeland. 'Water Natuurlijk',
één van de waterschapspartijen, vroeg
het waterschap Scheldestromen ervoor te
zorgen dat er zo min mogelijk medicijnres
ten in het oppervlaktewater konden komen
(PZC 22 december jl). Toen kwam er het
nieuws van de miljoenentekorten bij het
ziekenhuis van "Zorgsaam" in Terneuzen dat
als tweede in het land sinds kort met een
eigen afvalwaterzuivering medicijnresten
verwijdert: kosten tenminste 3 miljoen. Ook
lazen we het antwoord van Scheldestromen
(PZC van 29 december), betrokken bij de
zuivering in het ziekenhuis, dat luidde: "de
aanpak van dit probleem wordt belemmerd
door het ontbreken van regels en normen voor
de hoeveelheden medicijnresten die in het op
pervlaktewater mogen zitten en door het feit
dat zuiveringsapparatuur erg duur is."
Die laatste mededeling van het Waterschap
bleek betrekking te hebben op een circa 3
miljoen kostende installatie van het Amster
damse bedrijf Pharmafilter, die verrezen is
bij het ziekenhuis in Terneuzen, het tweede
Nederlandse ziekenhuis waar deze techniek
wordt getest en waar jaarlijks een kleine
100.000 m3 afvalwater met medicijnresten
wordt gezuiverd. Door deze 'zelfzuivering'
(met vermaling van plastic wegwerpmate-
riaal) bespaart het ziekenhuis op jaarbasis
40.000 euro aan lozingskosten.
Een tegenvaller is dat de uitgaven voor de
filterinstallatie samenvallen met de lopende
bezuinigingsoperatie van Zorgsaam, af
gedwongen door een tekort van mogelijk
meer dan 17 miljoen, leidend tot het ont
slag van tientallen, merendeels ervaren en
moeilijk misbare verpleegkundigen.
De eerste vraag die dan opkomt luidt: is de
proefplaatsing van een dergelijk duur sys
teem wel verantwoord bij een ziekenhuis
dat met zulke enorme tekorten worstelt. En
ligt de zuiveringstaak niet bij het Water
schap of rioolbedrijf in plaats van bij de
zorgsector? En eigenlijk de belangrijkste
vraag: moet het zuiveren van afvalwater
met medicijnresten wel miljoenen kosten?
Zelfs drinkwater niet meer veilig
Naast reeksen persistente gifstoffen uit de
landbouw worden in steeds meer landen
tegenwoordig ook medicijnresten en hor
monen aangetroffen in oppervlaktewater
met een verontrustende toeneming van
sporen ervan in ons drinkwater: een nieuwe
bedreiging voor de volksgezondheid waar
tegen het huidige rioolzuiveringstelsel ons
geen bescherming biedt.
Het antwoord van waterschap Scheldestro
men maakt duidelijk dat ook onze over
heid nog geen passende actie ontplooit
en zelfs toestemming geeft voor de dure
ziekenhuisinstallaties. Nieuwe en helaas
zeer kostbare zuiveringstechnieken worden
hier nu als voorbeelden van innovatie op
losgelaten en dat gebeurt bij ziekenhui
zen, die bepaald niet de enige bron van
deze vervuiling zijn. Aanleg van installaties
bij ziekenhuizen zal de zorg alleen maar
duurder maken. De automatische keuze
voor 'high tech', kenmerkend voor het Ne
derlandse beleid, maakt dat een natuurlijk
en goedkoop filtersysteem op basis van
moerasplanten, het helofytenfïlter, bij onze
overheid praktisch buiten beschouwing
blijft.
Toepassingsgebied
Deze onbekendheid wringt te meer omdat
het helofytenfïlter de hoogste kwalificatie
'3b' kent die een individueel filtersysteem
toegekend kan worden, terwijl bewezen is
dat dit filter in staat blijkt naast organische
gifstoffen uit huishoudelijk afvalwater ook
medicijnresten, hormonen en chemokuur-
stoffen kan verwijderen.
Het bewijs wordt sinds 1997 geleverd door
Nederlands grootste pretpark de Efteling.
Onderdeel van dit park is een helofytenfïlter
van 0,8 hectare waarmee jaarlijks 400.000
m3 voorgezuiverd afvalwater uit een op 5
kilometer afstand gelegen rioolzuiverings
installatie wordt gezuiverd. Dit water dat
bij de Efteling bestemd is voor fonteinen,
vijvers, waterlopen en attracties voldoet
aan de hoogste norm voor zwembadwa
ter. Dus ook voor een van hun populairste
attracties: de wildwaterbaan. Hierin staan
de deelnemers in hun "kano's" voortdurend
bloot aan opspattend water dat men daar
kan binnenkrijgen.
In 1997 werd het filter in gebruik genomen.
Voor die tijd was het park afhankelijk van
opgepompt grondwater waardoor een
groot deel van de streek een veel te laag
grondwaterniveau kreeg en waarvoor de
pomprechten onbetaalbaar werden.
Het Efteling helofytenfïlter is het grootste
verticaal doorstroomde plantenfilter in ons
land. Al jaren daarvoor bestonden bij de
Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders in
Groningen in polders aangelegde moeras
achtige rietvelden (nu noemen we dit 'wet-
lands') waar afvalwater via de wortelstelsels
van de moerasplanten wordt gezuiverd. Dat
ook deze 'wetlands' over enorme zuive
ringscapaciteiten beschikken, werd wel
vermoed, maar nog nooit bewezen en zeker
niet voor de moderne medicijnresidu's.
helofyten: moerasplanten
'J
-tuttin*
MIN. 120 CM
W \J.
FOLIELAGEN OP
ZACHTE ONDERGROND
STROBAAL
ONDER VLONDER
AANZUIGING
WATER VOOR HERGEBRUIK
WATER
UIT
PLANTEN
FILTER
(OOK
REGEN
WATER)
