«JE'
Daarin is dit jaar verandering gekomen
door een in maart jl. verschenen rapport
van de vooraanstaande Amerikaanse Yale
Universiteit in New Haven, Connecticut. Het
opvallende rapport krijgt in Amerika veel
aandacht, omdat het de sleutel bevat voor
oplossing van het in april jl. voorspelde
catastrofale tekort aan drinkwater dat de
staat Californië binnen enkele jaren dreigt
te treffen.
Geslaagde proef in VS met 172 hec
tare wetland
De Santa Ana rivier die ontspringt in de San
Bernardino Mountains in Zuid-Californië
stroomt in westelijke richting over een
traject van 96 mijl langs een reeks steden
en dorpen met een bevolking van circa 5
miljoen. In het droge zomerseizoen bestaat
het water van de rivier aan het eind van zijn
loop voor 90 procent uit het effluent van
tientallen zuiveringsinstallaties die op de
rivier lozen. Zoals bij praktisch alle rioolin
stallaties waar ook ter wereld gaat het ook
hier om slechts zeer ten dele gezuiverd
afvalwater met een zodanig restgehalte
landbouwgifstoffen, toxische stoffen uit de
chemische industrie en als hedendaagse
toevoeging: medicijnresten. Met dit de
gezondheid bedreigende water mondt de
Santa Ana rivier uit in de Prado Wetlands,
een in compartimenten verdeeld kunst
matig aangelegd moerasgebied van 172
hectare waar tientallen inheemse soorten
helofyten (moerasplanten) gedijen.
Het vuile water stroomt door de wetlands
en gedurende ongeveer een week zoekt
het water rustig zijn weg door duizenden
vierkante meters zuurstofrijk wortelstelsel
en legers bacteriën. Hierna komt het water
terecht in drie aaneengesloten vijvers (elk
ter grootte van een olympisch zwembad)
waar zonlicht het laatste zuiverende werk
doet en waar het rivierwater vrij uitstroomt,
bevrijd van de residuen van antibiotica,
ontstekingsremmers, geslachtshormonen,
medicijnresten en landbouwchemicaliën.
Zo bereikt het water van de Santa Ana via
een 20 mijl lange bedding de lager gelegen
stad Anaheim waar het glashelder beschik
baar komt als veilig drinkwater voor de 2,5
miljoen tellende bevolking van noordelijk
Orange County.
Het uitgebreide rapport noemt talloze
schadelijke stoffen die momenteel op
steeds meer dichtbevolkte plaatsen in de
wereld een direct gevaar vormen voor
onze gezondheid. Hiernaast geeft het veel
voorbeelden van bestaande wetlands in de
VS, Europa en elders die dienst zouden kun
nen doen als zuiveringssysteem zoals dat in
zuidelijk Californië.
Het is te hopen dat men ook ons land bre
der beseft dat rioolwaterfiltering door he
lofyten, zowel in de vorm van wetland als in
de vorm van klein doorstroomsysteem onze
volle aandacht verdient. Zo zou het filter in
het Terneuzense ziekenhuis op grond van
het debiet van 100.000 m3 rioolwater naast
een vergistingstank (een vergrote versie van
de aloude septictank) kunnen volstaan met
een met rietplanten begroeid helofytenfil-
ter van een kwart van dat van de Efteling
(0,88 hectare voor een debiet van 400.000
m3) ofwel 0,2 hectare, de omvang van een
voetbalveld. Zo'n filter kost misschien enige
tonnen, maar zeker géén miljoenen.
Helofytenfilter
Het door de Stichting De Twaalf Ambach
ten in 1989 in ons land geïntroduceerde
helofytenfilter met verticale doorstroming,
een Franse uitvinding, bestaat uit moeras-
planten -in ons klimaat meestal rietplan
ten- die geworteld zijn in leemhoudend
zand. Het te zuiveren afvalwater vloeit
tussen de wortels door naar beneden waar
het na passage door een laag schelpen-
grit (waar fosfaatbinding plaatsvindt), het
filter verlaat. In 1992 kende de overheid de
hoogste kwalificatie toe aan dit indivi
dueel systeem voor afvalwaterzuivering:
klasse 3b. Het helofytenfilter is voor de
zuivering van praktisch alle soorten riool
water superieur aan bestaande systemen
voor rioolwaterzuivering. Inmiddels staat
het ook bij de meeste waterschappen
vast dat het helofytenfilter in staat is ook
medicijnresten, hormonen en chemokuur-
stoffen te verwijderen.
Er zijn twee soorten helofytenfilters: de
horizontaal doorstroomde 'wetlands'
van vele hectaren, zoals die in de jaren
tachtig al in noord-Nederland in gebruik
waren bij de Rijksdienst voor de IJssel-
meerpolders en het veel kleinere verticaal
doorstroomde (en daardoor effectiever)
helofytenfilter. In 1989 gaf Stichting De
Twaalf Ambachten in Boxtel de eerste
cursus aan toekomstige filterbouwers. Eén
van deze cursisten bereidt momenteel de
eerste aanleg voor van helofytenfilters in
Brazilië.
In 1993 maakte de stichting het basisplan
voor het 0,8 hectare metende helofyten
filter van de Efteling en sedert 1997 wordt
jaarlijks 400.000 m3 afvalwater van een
naburige rioolzuiveringsinstallatie tot
veilig water gezuiverd. Met dit filtersys
teem verkreeg het pretpark ook voor een
attractie als de wildwaterbaan een vergun
ning: het water voldeed ruimschoots aan
zwembadeisen.
Zoals bij veel alternatieve technologie
heeft het jaren geduurd voordat dit plan-
tenfilter erkenning kreeg van waterschap
pen de Groningse stadswijk Waterland
kreeg omstreeks 2005 als eerste een verti
caal doorstroomd helofytenfilter voor de
zuivering van het huishoudelijk afvalwater.
Dat een helofytenfilter ook medicijnresten
verwijdert, begint helaas nu pas in vak
kringen door te dringen.
Nadere info op:
www.de12ambachten.nl
www.lowtechmagazine.be
