Slanke wikke, pop-upplant
bij uitstek
- v-
i v
k
V u
l-i Jr1 B
7
Awie de Zwart doet verslag.
Het pop-upfenomeen is een vrij nieuw
verschijnsel. Winkeltjes, bedrijfjes en zelfs
musea die schijnbaar uit het niets in het
straatbeeld verschijnen, maar na verloop
van tijd even plotseling weer zijn verdwe
nen. Ook in de plantenwereld vinden we
planten die zich bedienen van een dergelijk
pop-upgedrag. De zeer zeldzame Slanke
wikke behoort tot deze groep van onvoor-
spelbaren, planten waarvan je nooit vooraf
weet waar en wanneer ze opduiken.
Rode Lijst
Afgelopen juni rijd ik met een collega
vanuit richting Zuidzande, Cadzand binnen.
Vlak voor de molen meen ik in een sloot
iets lichtpaars te zien waarvan ik het sterke
vermoeden heb dat het Slanke wikke be
treft. Ik vraag mijn collega even te parkeren
zodat ik mijn vermoeden kan controleren.
Ik stap uit en loop naar het betreffende
sloottalud. Daar zie ik al snel dat mijn
ogen me niet bedriegen. Over een lengte
van ongeveer 20 meter staan vele tiental
len planten die zonder enige twijfel tot
Slanke wikke gerekend kunnen worden. De
vondst is bijzonder, de soort is in Nederland
buitengewoon zeldzaam. Niet voor niets
staat de plant op de Rode Lijst van be
dreigde planten. Slanke wikke is een plant
die thuis hoort in zuidelijk Europa en die in
Zeeland of beter Zeeuws-Vlaanderen zijn
noordgrens bereikt. Hier is het zeker geen
zitten hem in de details. Het meest in het
oog springend is de iets grotere bloem, al
valt dat pas goed op als je beide soorten
naast elkaar ziet. Een veel tastbaarder
verschil is de lengte van de bloemsteel ten
opzichte van het schutblad (blad dat aan
de basis van de bloemsteel ontspringt). Bij
Slanke wikke is de bloemsteel ruim langer
dan het schutblad terwijl het schutblad
bij zijn dubbelganger ongeveer even lang
v' 1 mm
Slanke wikke (Awie de Zwart).
jaarlijkse verschijning. Er gapen grote gaten
tussen de afzonderlijke waarnemingen uit
de afgelopen decennia.
Dubbelganger
Slanke wikke is een vlinderbloemige (zoals
bijvoorbeeld klavers) en behoort tot het
geslacht wikkes. Tot dit vrij uitgebreide ge
slacht behoren een aantal algemene soor
ten zoals Vogelwikke, Vergeten wikke (zo
genoemd omdat de soort jarenlang over
het hoofd is gezien) en Vierzadige wikke.
Aan deze laatste soort is Slanke wikke nauw
verwant. Zowel wat betreft de kleur van
de bloem als de vorm van het blad zijn er
duidelijke overeenkomsten. De verschillen
■Si- I
0
is als de bloemsteel. Na de bloei is het
gemiddeld aantal zaadjes in de peultjes een
bruikbaar kenmerk. Vierzadige wikke heeft
er, hoe verrassend, gemiddeld vier in een
peul, terwijl de Slanke wikke dat overtreft
met meestal zes zaadjes. Beide soorten
voltooien hun levenscyclus binnen één
groeiseizoen en sterven na het vallen van
de zaadjes.
Geen schijn van kans
Met de vondst van deze groeiplaats komt
een einde aan een periode van 13 jaar
waarin Slanke wikke zich niet liet zien. De
laatste waarneming dateert alweer uit
2002 toen, eveneens in een sloottalud,
diverse groeiplaatsen werden ontdekt op
minder dan een kilometer afstand van de
huidige locatie. Uit een oud naslagwerk
met verspreidingsgegevens blijkt dat de
plant in Nederland voor het eerst in 1853 bij
Hoek is aangetroffen. Uit de omgeving van
Cadzand is één oude waarneming bekend
van voor 1950. Verder maakt het boek (uit
1980) melding van de meest recente vondst
bij Nieuwvliet in 1965. Uit de begeleidende
tekst blijkt dat Slanke wikke in die tijd
nog veelal als onkruid op akkers groeide.
Tegenwoordig maakt Slanke wikke als ak
keronkruid geen schijn van kans meer. De
moderne intensieve landbouw is de soort,
en vele andere, te machtig geworden. Een
vers gegraven sloottalud biedt Slanke wikke
nu een tijdelijk toevluchtsoord, maar wie
weet waar en wanneer Slanke wikke zich
opnieuw zal laten zien?
