Percentage fledged goslings
100%
90 92 94 96 98 00 02 04 06 08 10 12
1980 1985 1990
1995 2000 2005 2010
Tabel 2: percentage uitgekomen ganzeneieren 1990 -2012
□tutu
Ecosysteem Spitsbergen
Over bepaalde soorten bestaat veel geïso
leerde wetenschappelijke kennis, maar het
grote voordeel van Spitsbergen is, dat het
ecosysteem tamelijk overzichtelijk is en on
verwachte samenhangen sneller opvallen.
De inzichten die in Spitsbergen opgedaan
zijn, komen weer goed van pas in situaties
waar ecosystemen veel ingewikkelder in
elkaar zitten.
zit er voor een ijsbeer niets anders op dan
ook op land zijn kostje bijeen te scharrelen.
Hij eet nu nesten van ganzen en eidereen-
den. Voor hun constitutie is dat vette vlees
eigenlijk ongezond. Het is juist de zeehond
die gespecialiseerd is in dit vette vlees, dat
nu nogal eens aan zijn neus voorbij gaat.
En ijsberen wagen zich nu, bij gebrek aan
beter, zelfs op kliffen om eieren te eten.
Nordenskiöldkysten (team Jouke Prop)
Tabel 3: 'herstel' ijsberenstand.
Ijsbeer
Ook een voor de poolcirkel zo kenmer
kende soort als de ijsbeer lijdt onder de
klimaatwijzigingen. Toch zit het anders
in elkaar dan een bekend plaatje van een
ronduit zieke ijsbeer op een enkele ijsschots
doet vermoeden.
Zo rond jaren '70 werd de laatste ijsbeer op
Spitsbergen afgeschoten en in 1978 werd
een jachtverbod ingesteld. Sinds 2000
neemt het aantal ijsberen weer wat toe,
maar door afname van het ijsoppervlak
Een nieuwe exoot: de Grote jager
Zo zijn er meer verschuivingen in het eco
systeem: een nieuwe exoot in Spitsbergen
is de Grote Jager. Tot 1990 kwam deze
roofmeeuw, zo groot dat hij een volwassen
gans kan nuttigen, niet noordelijker dan
de Shetlands, maar hij is nu ook vaste gast
op Spitsbergen. Een nieuwe predator voor
eidereenden en brandganzen. De veronder
stelling is dat hij zijn seizoen begint met het
eten van de eieren van de eidereend, ver
volgens kuikens en afsluit met de volwas
sen eider. Hierna stapt hij over, in dezelfde
volgorde, op de veel grotere brandgans. De
onderzoekers hebben afgelopen jaar alle
vogelkarkassen verzameld om zekerheid te
krijgen aangaande hun veronderstelling.
Wordt vervolgd.
Kleine exoten
En er zijn ook heel kleine exoten op Spits
bergen, zoals de Nestvlo, die van het war
mere klimaat lijkt te profiteren. Het viel af
gelopen jaar op dat sommige ganzennesten
er veel viezer uitzagen dan tevoren. In deze
nesten bleken veel nestvlooien te over
winteren die genieten van de nestwarmte
en die zich voeden met bloed van de gans.
Ook hun larven gedijen uitstekend in deze
omgeving. Uit opnames afgelopen jaar met
een wildcamera bleek dat een vrouwtjes
gans een half uur lang niet broedde, maar
rechtop stond te poetsen, waarschijnlijk
om zich te ontdoen van de nestvlooien.
Waarschijnlijk zal hierdoor bij ganzen met
veel vlooien het broedsucces een stuk lager
liggen. Nader onderzoek volgt.
Voorgaande expedities
Rondom Spitsbergen kent men flinke tem
peratuurverschillen. Zo is het aan de west
kust van Spitsbergen door de invloed van
de Warme Golfstroom 5 graden warmer
dan op andere tot de archipel behorende
eilanden. Op zo'n kouder eiland was in 1968
een Nederlandse onderzoeksgroep neer
gestreken die zich had gericht op rendieren
en ijsberen. In 1977 brachten ze opnieuw
bezoek aan dit eiland.
In 1968 richtte het onderzoek zich vooral op
de ijsbeer en hoofdzakelijk op de jachtdruk
op deze soort. Men telde en merkte toen 12
ijsberen, maar een jaar later waren 4 ervan
afgeschoten, terwijl een ijsbeer gemakkelijk
30 a 40 jaar moet kunnen worden. Niet ge
heel zonder reden dat men het bejagen van
ijsberen enkele jaren later verbood.
Het onderzoek in de zomer van 1977 spitste
men toe op rendieren. Deze soort kende op
dit eiland geen predatoren, dus ze konden
alleen omgekomen zijn door ziekte of
ouderdom. De bereikte leeftijd was af te
leiden uit de slijtage aan het gebit.
Het zou een gemiste kans zijn bij de
expeditie van 2015 niet aan te haken bij de
expedities uit 1968 en 1977. Temeer omdat
bij die eerdere expedities klimaatsverande
ring nog niet aan de orde was. Uitdijende
onderzoekswensen gaan natuurlijk gepaard
met hogere kosten, maar voor de reis kreeg
men medewerking van enkele BN- ers van
het K.N.M.I., van RTL 4, van de NOS die een
cameraman meestuurde en ook publicaties
in NRC - Next zorgden ervoor dat meer geld
