Usutu-virus onder de merels
Andere virussen
We staan er niet altijd bij stil, maar ook doordeweekse huis- en tuinvogels
kunnen ineens getroffen worden door heftige plagen. Jimmy Pijcke snijdt een
actueel thema aan.
Merel (John du Burck).
Afgelopen maanden kregen diverse natuur
beschermingsorganisaties in Nederland en
Vlaanderen duizenden telefoontjes en mail-
tjes over zieke, verzwakte en dode merels.
De vogels waren vermoedelijk besmet met
het Usutu-virus. Vooral in de oostelijk gele
gen provincies werd een abnormale sterfte
van merels geregistreerd. Nu het kouder
begint te worden, is de verwachting dat
ook de activiteit van muggen die het virus
overdragen zal afnemen en de verspreiding
van en sterfte door het Usutu-virus zal
verminderen.
Blijven er nog merels over
Hoewel we samen met andere organisaties
en de overheid de situatie nauw opvolgen,
is het moeilijk te zeggen hoe groot de im
pact op de merels in Nederland en Vlaan
deren is. Verzwakte merels trekken zich
vaak terug, waardoor ze niet meer worden
gevonden. Ook is het niet te voorspellen of
een uitbraak van het virus volgend jaar op
nieuw sterfte zal veroorzaken. Gelukkig kan
deze soort met haar miljoenen broed paren
wel tegen een stootje. Verwacht wordt dat
deze lijsterachtigen uiteindelijk een vorm
van resistentie zullen opbouwen tegen het
virus. In Oostenrijk zijn nu al de eerste teke
nen van immuniteit waargenomen.
Wat is het Usutu-virus?
Het Usutu-virus, afkomstig uit Afrika, is
een flavivirus dat nauw verwant is met het
West-Nijl-virus (WNV). Het virus wordt over
gedragen door steekmuggen. Zwaluwen
die drager van het virus waren, hebben het
vermoedelijk naar onze contreien overge
bracht bij terugkomst uit hun overwinte-
ringsgebied. Wanneer de zwaluwen door
'onze' muggen werden geprikt, kon het vi
rus doorgegeven worden op andere vogels.
Enkele jaren geleden dook het virus ook al
op in Oostenrijk en Duitsland, waar maar
liefst een derde van de Duitse merels stierf.
Een besmette vogel herkennen
Merels besmet met het Usutu-virus kan je
herkennen aan:
- Een mager uiterlijk
- Een verzwakte indruk, ze zijn gemakkelijk
te benaderen
- een slordig verenkleed.
Je kunt een zieke merel helaas niet helpen,
omdat er geen vaccin beschikbaar is. Je kunt
wel het onderzoek naar de verspreiding van
het virus ondersteunen door een dode merel
te melden bij Sovon Vogelonderzoek Neder
land of Vogelbescherming Vlaanderen.
Jij en je huisdier zijn veilig
Tot nu toe werd het Usutu-virus alleen ge
constateerd bij lijsterachtigen (voornamelijk
merels), mussen en uilen in gevangenschap.
Andere dieren blijken niet vatbaar te zijn
voor het virus. Het is bovendien zeer uitzon
derlijk dat mensen besmet raken. Ondanks
de grote uitbraken onder vogels, zijn in
Europa tot nu toe slechts vijf patiënten met
neurologische klachten beschreven, waarbij
besmetting met het Usutu-virus is vastge
steld. Het merendeel had een verzwakte
afweer. Je hoeft je dus geen zorgen te
maken om je eigen gezondheid en die van
jouw huisdier.
En nu we het toch over virussen hebben, in
het nummer zomer 2015 schreven we over
een tweetal ziektes die huishielden onder
amfibieën.
Het betrof hier het 'ranavirus' (zie kaartje
hieronder) en de schimmel Batrachochytri-
um salamandrivorans (Bsal) die huishield
onder salamanders.
De vele poelen in de streek die door ons en
onze jeugdleden tot voor kort dankbaar ge
bruikt werden om bij excursies verrassend
nieuwe beestjes in beeld te krijgen, mogen
met het oog op infectiegevaar niet langer
gebruikt worden. Dat is natuurlijk jammer,
vooral ook tijdens onze Erfgoeddag (blz.
12). Om deze reden stond er in ons kraam
een klein aquarium, waar wat te zien was.
Maar zelf met een schepnetje op onderzoek
uitgaan, is natuurlijk heel wat spannender.
De schimmel 'Bsal' verspreidt zich nog
steeds. Enkele onderzochte poelen onder
Gent bleven gevrijwaard, maar onder Ant
werpen is deze schimmel (rapport juli 2016)
wel aangetroffen. Er is nog veel onduidelijk
over beide bedreigingen, maar het blijft
oppassen om verdere verspreiding te voor
komen. (Ravon)
