Nu, ruim 30 jaar later, is de discussie weinig
veranderd. Voor de geïnteresseerden: lees
"Wilde Apen" van Frank Berendse.
Natuur en poëzie
Op een literair verantwoorde manier
uitdrukking geven aan de schoonheid van
natuur en landschap is vooral weggelegd
voor schrijvers en dichters. In uitgaven van
't Duumpje uit vroeger tijden wordt af en
toe ook een aansprekend gedicht opgeno
men (Duumpje 1983-11).
IN MEI
'Op eksters' was hun antwoord.
De rest zei het geweer.
Het nest liet een paar takken neer
en ik stond paf.
Soms duurt het even,
al zijn het je eigen ogen.
Lag er meer in mijn vermogen
dan een vloek?
Ze vlijden zich in de Mercedes,
vier mannen in groen
en een knaap die toen
nog kinderkleren droeg
en zetten hun tocht voort.
Schot na schot
heb ik gehoord,
die avond.
En nou,
bij die bewuste boom,
een doodgewone populier,
rare gedachten.
Want als ze toen op eieren zat,
ligt ze er nog.
Anne Schorre
Een poëtische titel boven een artikel in
een Duumpje van 1991 nodigt me uit het
helemaal te lezen. De titel is afkomstig uit
de nog mooiere slotzin van het stukje: "Ik
kijk naar het land dat ik verlaat. Ik wil het
terugvinden, zoals ik het achterlaat."
Het blijkt overgenomen te zijn uit de
Volkskrant, die in haar wekelijkse bijlage
een serie was gestart over het Nederlandse
Landschap. De bijdrage over Zeeuws-
Vlaanderen was van de hand van Ira Bart,
pseudoniem van dichter/schrijfster/do
cente Ria Baart (geb. 1947 Sas van Gent
-1 1996 Rotterdam). Ze gaat uitgebreid
in op milieu-perikelen in de industriële
kanaalzone van destijds. En over de vaste
oeververbinding die toen ook al speelde:
betekent dat geen onherstelbare inbreuk
op ons karakteristieke landje? Ook West
Zeeuws-Vlaanderen wordt aangedaan. Zelfs
de 'levende stenen' (ook wel 'palingbrood'
genoemd) in het Oostburgse Grote Gat
worden gezocht, maar niet meer gevonden.
Deze 'levende stenen' stonden enkele jaren
geleden opnieuw in de belangstelling, want
er moest gebaggerd worden in dit Natura
2000 - gebied. In oudere jaargangen van
't Duumpje komen de 'levende stenen'
regelmatig terug. In 1977 werd een excursie
georganiseerd en in 1988 verscheen een
wetenschappelijk artikel over dit fenomeen.
Duumpje en Distels
De distel en de distelverordening worden
ook regelmatig onder de aandacht ge
bracht. In 1980 verscheen zelfs een nummer
met een uitneembare themabijlage over
Distels. Men onderbouwt waarom een ver
ordening onnodig is, waar dat de agrarische
sector betreft. In 1981 vindt zelfs een ludiek
protest plaats tegen de chemische bestrij
ding van distels door het waterschap. Het
wapenschild van het Vrije van Sluis is dan
ook een uitgelezen doelwit hiervoor. Leden
van 't Duumpje, gehuld in witte pakken
en voorzien van rugspuit, "bestrijden" de
distels in het wapen aan de gevel van het
kantoor in Oostburg.
En het is nog steeds actueel. Ook nu nog
haalt de verordening, die inmiddels in onze
provincie een aantal juridisch-technische
wijzigingen heeft ondergaan, regelmatig
de media. Sommige provincies hebben de
verordening afgeschaft, andere zijn van
plan dat te doen, maar de agrarische sector
blijft een sterk pleitbezorger van handha
ving. Waar de provincie terugtreedt, gaat
men lokaal soms over op een gemeentelijke
verordening. Een landelijke organisatie als
Natuurmonumenten, die in elke provincie
met afwijkende regels te maken heeft,
pleit voor afschaffing of voor een uniforme
landelijke regeling.
Nu actueel - toen actueel
Krantekoppen anno 2016 als: "Weidevogels
hebben het zwaar", of "In Nederland is 95%
van de patrijzenstand verdwenen tengevolge
van schaalvergroting en intensivering in de
landbouw" liggen nog vers in het geheu
gen, net als "telcafé" en het "Patrijske", dat
je er kon drinken. Op de laatste ALV werd
opnieuw de vraag gesteld: "Kan 't Duum
pje iets meer doen om het tij te keren?"
Als je de jaargangen van 't Duumpje van
afgelopen 30 jaar geleden doorneemt, kom
je dezelfde alarmerende berichten tegen,
wellicht in iets afwijkende context.
't Duumpje rapporteerde in het verleden va
ker over de patrijzenstand. Na de wintertel-
ling in januari 1985 verscheen een zeer uit
gebreid rapport met literatuurverwijzingen
eneen conclusie die er niet om loog:
"De toekomst ziet er somber uit voor de patrijs
in Nederland. Voor Zeeuws-Vlaanderen zou
dat nog enigszins kunnen meevallen, vanwege
de hier verbouwde gewassen." Maar op dat
moment was, vergeleken met 1970 ook hier
al 50-75% van de populatie verloren gegaan.
Dichtheden van de patrijs [aantal vogels
per 100 ha] in West Zeeuws Vlaanderen
in 1962,1971 en 1984.
Jaar dichtheid bron
1962 22,2 Enkelaar 1971
1971 33,3 Enkelaar 1971
1984 7,4 dit artikel
In 1986 komt er een nieuw rapport en dat
maakt het plaatje iets gunstiger: een dicht
heid van 12,2 per 100 ha (omgerekend dus
3000 patrijzen in W.Z.VI.). Ongetwijfeld
zijn er tussen 1986 en nu meer tellingen
gedaan? Het maakt mij zeer benieuwd naar
de huidige dichtheid? En wat betreft die
95% afname hoor ik graag met welk jaar
hier is vergeleken. En hoe zit dat met de
weidevogels?
Over die laatste vraag kan ik iets terugvin
den in Duumpje nr. 3 uit 1989. De omslag
vermeldt: "Het gaat slecht met de weidevo
gels in Zeeuws-Vlaanderen." Het is te lezen
in een onderzoek door NBV's Steltkluut en
Duumpje onder de titel "Grondeleenden
en Steltlopers." Ik citeer hieruit: "Zelfs de als
minder kritisch bekend staande soorten als
kievit en grutto zijn de laatste jaren in aantal
afgenomen. Het aantal broedende grutto's
is sinds het midden van de jaren '70 met een
kwart gedaald". Voor kieviten vermeldt men
- met wat kanttekeningen - een afname van
40%. "Oorzaak: biotoopvernietiging: drassig
weiland wordt na grondwaterstandverlaging
omgezet in akkerland." (Aan de vos kan het
toen nog niet gelegen hebben ;-).
