Het Zwin op de schop
In Het Zwin worden omvangrijke werkzaamheden uitgevoerd, maar de karwei,
hoofdzakelijk in het Belgische deel, komt in de eindfase. In juni woonde uw
redactie een bijeenkomst in Knokke bij, gewijd aan de actualiteit.
Het Zwin heeft altijd al te maken gehad met
verzanding en dat was in het natuurgebied
niet anders. Aanzanding werd bestreden
door regelmatig baggeren, afplaggen en
uitgraven van zangvangen, maar het bleef
dweilen met de kraan open. Uiteindelijk
besloot men tot een grootschalige ingreep
waarin België en Nederland samen optrok
ken.
Het project, dat vele jaren geduurd heeft,
mede omdat de grondverwerving tot bij
beide Raden van State bevochten moest
worden (tot eind 2016), bevindt zich nu in
het eindstadium van uitvoering. In essen
tie wordt de Zwingeul breder en dieper,
krijgt de zee meer invloed en hiermee
hoopt men de verzanding te beperken. De
ingrepen zijn ook nodig om de kustveilig-
heid op een veel hoger peil te brengen en
ook aan bezoekers biedt de nieuwe situatie
voordelen. De vorig jaar gereedgekomen
nieuwe accomodatie in het Belgische deel
geeft hen vast een voorproefje. Rond het
vergrote Zwin komt een geheel nieuwe dijk,
ter vervanging van de oude 'Internationale
dijk' die naar moderne maatstaven niet
robuust genoeg is.
Het Zwin: vroeger en nu
Het is onze zuiderburen niet alleen om Het
Zwin te doen. Ook het omringend gebied
haakt deels aan aan het project. Vanaf
ruwweg 1970 vond in en rondom Knokke
een bijna ongebreidelde toename van
bebouwing plaats, totdat in 1993 met het
Duinendecreet het begin van een kentering
in beeld kwam. Een groot aantal opeenvol
gende beschermingsmaatregelen leidde
ertoe dat bescherming steeds stringenter
afgedwongen kon worden, culminerend
in de verkoop in 2006 van Natuurgebied
Het Zwin door Compagnie Het Zoute aan
de Vlaamse overheid. Vanaf dat moment
kon deze een aanvang maken met een
toekomstgerichte herstructurering van Het
Zwin en bijbehorende gebieden. Hierbij
stuurt men erop aan 'Samen beleefbare
Europese topnatuur (te) realiseren in 2020'.
In het oog lopend
In het oog lopen op dit moment vooral de
kranen en rupsvoertuigen die de nieuwe
dijk aanleggen en goed te zien zijn als je
van Retranchement langs 'de muurtjes'
richting Hazegras rijdt. De nieuwe ringdijk
is bijna gereed en deze moet het zeewa
ter buitenhouden na weggraven van de
Internationale dijk, die ons zo'n 150 jaar
heeft beschermd. De oude dijk wordt pas
verwijderd in 2019 want pas dan zal de
nieuwe dijk zich 'gezet' hebben.
Ten behoeve van de waterhuishouding in
aangrenzende in agrarisch gebruik zijnde
polders wordt een nieuw pompgemaal
gebouwd aan de rand van het Zwin en hele
maal ingewerkt in het nieuwe dijklichaam.
De gevreesde verzilting biedt men het
hoofd door het delven van extra kwelsloten
om het gebied heen.
Joséphine-kreek
Het nieuwe gemaal ligt in een gebied
met archeologisch erfgoed waar ooit de
historische redoute Fort Napoléon gesitu
eerd was. Als naam voor het nieuwe gebied
heeft men dan ook toepasselijk gekozen
voor Joséphinekreek, naar Joséphine de
Beauhamais, de eerste echtgenote van
Napoleon. Het gebied is opgedeeld in een
pompboezem met flinke rietoever (2,6
ha) die onder regie van 'het waterschap'
blijft; ongeveer 2,7 ha wordt ingericht
ten dienste van behoud en realisatie van
Europese natuurdoelen. Hiervan wordt 1
ha omgevormd tot rietmoeras als biotoop
voor Bruine kiekendief en Blauwborst; een
zone van 1,7 ha wordt ingericht als droog
grasland en als biotoop voor boomkikkers,
door de aanleg van 2 zoetwaterpoelen
en struikgewas. Deze zone zal begraasd
worden.
Niet alle problemen opgelost
Voordat dit waterhuishoudingsproject haar
vruchten optimaal kan afwerpen, zijn er
ook nog wat vlekjes weg te werken. Tus
sen de bebouwde kom van Knokke en de
waterzuiveringsinstallatie bij het Hazegras
bevindt zich in de Paulusvaart ca. 850 m3
vervuild slib over een lengte van ca. 1.400
m. Een flink aantal woningen daar in de
Oosthoek loost nog, deels ongezuiverd, op
deze Paulusvaart. Om het rioleringsstelsel
van Knokke en de werking van de waterzui
veringsinstallatie te verbeteren, zal op korte
termijn opnieuw meer regenwater door
de Paulusvaart stromen. Om te voorko
men dat vervuild slib in de nieuwe polder
terechtkomt, moet een eind komen aan de
lozingen en dient het vervuilde deel van
de Paulusvaart gesaneerd te worden (foto
rechterpagina). De ruiming zal uitgevoerd
worden door de Oostkustpolder (vgl. ons
waterschap). Gemeente Knokke-Heist zorgt
voor de afkoppeling van de resterende
particuliere afvalwaterlozingen.
Binnenduinen van Knokke
Na gereedkomen van alle werkzaamheden
zal het Vlaamse Natuurreservaat het Zwin
ongeveer 556 ha beslaan met de besproken
Joséphinekreek, Zwinduinen en Zwinpol
ders, Het Zwin zelf inclusief uitbreiding,
maar ook een deelgebied onder de noemer
'Binnenduinen van Knokke' (zie kaart 1). De
32 ha beheersgebied liggen zeer gefrag
menteerd binnen de 163 hectares die in
de gebiedsvisie beschreven worden. Het
betreft hier dikwijls gebieden met hoge
natuurwaarden als het Blinckaertduinbos,
SAMEN BELEEFBARE EUROPESE TOPNATUUR
REALISEREN TEGEN 2020
16
