Het jaar van de Huiszwaluw
VisdieQes in de Braakman
I
m
~~t
Onderzoeken
Een zwaluwnest
-
fé
Broeden
Inventarisatie
Oproep
f7
Huiszwaluwen behoren tot de bekendste vogels die rondom onze woningen
verblijven, maar sinds 1970 is hun aantal met maar liefst 80 afgenomen.
Piet du Burck vertelt waarom de dakloze huiszwaluw ons nodig heeft en
waarom 2018 is uitgeroepen tot Jaar van de Huiszwaluw
Een Huiszwaluw die tegen je gevel nestelt
brengt voorspoed. Als die volkswijsheid
waar is, mogen we wel oppassen. Want de
aantallen van deze lentebode zijn enorm
gekelderd. Het ontbreekt ze aan voldoende
insecten en aan huisvesting. Met het Jaar
van de Huiszwaluw proberen we daar wat
aan te doen.
Sinds 1970 is het aantal broedende Huis
zwaluwen met circa 80 afgenomen.
Vooral in steden zijn nog maar zelden
kolonies te vinden. Waarschijnlijk is de
afname van insecten (voedselaanbod)
daar de belangrijkste oorzaak van, naast
vermindering van geschikte nestlocaties en
modderpoeltjes (nestmateriaal) en het weg
halen van nesten. Sinds de eeuwwisseling
neemt de populatie weer licht toe, maar we
weten niet goed waarom. Daar willen we dit
jaar een vinger achter krijgen met de hulp
van onze waarnemers, maar ook u kunt ons
hierbij helpen.
Over het nestsucces en hoe dit wordt beïn
vloed door nestplaats en omgeving is in Ne
derland nog weinig bekend. Die informatie
is cruciaal om Huiszwaluwen te helpen. Zo
is één van de hypothesen dat het aandeel
tweede legsels wel eens belangrijk zou
kunnen zijn om de populatie op peil te
houden. Hoeveel vogels zo'n tweede legsel
beginnen, hangt misschien af van het voed
selaanbod in de omgeving. Het is daarom
zinvol om goed te kijken naar het verloop
van het broedsucces in de kolonie. Door
regelmatig enkele nesten te volgen, kunnen
waardevolle gegevens worden verzameld.
We hebben dan ook enkele koloniebezit-
ters gevraagd om de nestsuccessen van een
aantal nesten in de kolonie te willen volgen
en de resultaten hiervan via een neststudie-
formulier te registreren.
Bovendien ontvangen alle "eigenaren" van
huiszwaluwnesten, zo'n 135 adressen in
onze regio, deze zomer de voorlichtingsfol
der "Huiszwaluw zoekt (onder) dak", vol met
tips om Huiszwaluwen te helpen.
Huiszwaluwen maken een nest van vele
honderden klompjes modder. De nestplaats
bevindt zich tegen buitenmuren, direct
onder een overstekende dakrand. Hierbij
hebben de vogels een zeer sterke voorkeur
voor witte daklijsten. Ook hebben ze een
vrije aanvliegroute nodig.
Het aantal adressen waar genesteld werd,
daalde fors. Op enkele adressen was de
oorzaak duidelijk. De nesten waren weg
gehaald in het kader van "schone gevel
gewenst" en schilderwerk. Maar elders
bleken afgebroken of beschadigde nesten
niet meer gerepareerd.
Ook aan nestmateriaal schort het. Huis
zwaluwen scheppen, maximaal 200 meter
van hun nest, met hun snavel modder uit
slibvlakten en plasjes. Maar ze plakken heus
niet zomaar alles tegen hun nest aan. De
klei of leem moet wel goed van samenstel
ling zijn.
We willen voorkomen dat mensen nesten
verwijderen vanwege overlast. Hoe kun je
een Huiszwaluw nou in 's hemelsnaam als
last ervaren? Zo'n fantastische vogel. Daar
kun je toch alleen maar blij mee zijn? Maar
oké, als poep als last wordt ervaren, dan is
daar makkelijk iets tegen doen. Een plankje
onder het nest werkt perfect.
Totaaltelling huiszwaluwen
2001
2Q02
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
Dorpen kolonies W - Zws-VI.
Aardenburg
45
44
40
41
57
57
49
39
32
55
54
74
84
93
94
96
116
Biervliet
51
48
26
88
114
113
98
118
156
154
128
111
98
109
99
92
80
Breskens
94
56
56
56
101
124
112
134
122
115
98
58
72
65
66
72
83
Cadzand-bad
28
19
22
22
30
17
8
8
11
13
9
6
4
5
10
7
11
Cadzand-dorp
22
6
13
17
15
25
26
37
37
31
20
11
11
12
12
14
12
Draaibrug
0
2
4
8
20
12
28
22
19
20
13
22
12
10
21
14
Eede
4
1
8
13
3
2
24
18
9
8
8
6
6
12
7
7
6
Groede
62
64
65
93
119
109
73
85
83
78
81
70
59
58
71
74
76
Hoofdplaat
5
5
0
4
8
10
34
45
78
54
51
33
55
69
51
Nieuwvliet
8
5
5
10
12
21
19
40
49
59
65
50
34
38
39
32
20
nr.één.Slijkplaat
1
2
0
3
2
0
5
8
0
0
0
0
0
0
0
0
Oostburg
35
33
37
43
54
46
41
32
25
33
33
19
5
10
14
12
16
Pyramide
5
5
1
2
Retranchement
26
14
21
20
41
30
37
57
43
44
55
39
27
27
29
23
11
Sasput
16
0
0
0
0
0
0
0
0
Schoondijke
19
22
25
36
53
52
47
45
48
52
32
31
28
31
26
31
32
Sluis/Heille
85
71
80
97
102
43
61
82
88
105
85
68
75
71
68
55
56
Waterlandkerkje
0
1
2
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Yzendijke
131
109
95
123
143
96
64
89
110
95
75
76
92
103
107
72
87
Zuidzande
15
6
16
27
42
34
34
54
50
52
56
57
34
23
22
22
25
Totaal
646
507
518
695
902
801
705
881
927
958
897
743
702
702
729
699
696
betekent niet geteld
riijd voor de huiszwaluv
Veel Nederlanders hebben zwaluwen in
hun hart gesloten. Helaas vinden ze in ons
opgeruimde land steeds moeilijker een
geschikte broedplaats.
Jaarlijks brengt een zwaluwpaar meestal
twee en soms drie broedsels groot. Het uit
broeden van de 4-5 glanzend witte eieren
duurt ongeveer 20 dagen, dat gebeurt door
beide ouders en begint eind mei. De jonge
vogels blijven nog 3 weken op het nest, in
deze periode vangt één zo'n Huiszwaluw
wel 9.000 insecten per dag. Kun je nagaan,
wat ze ons mensen en planten in de tuin
allemaal besparen bij twee of drie broed
sels, daar kan geen spuitbus tegen op. Het
vangen van insecten gaat in een razend
tempo.
Tijdens een duikvlucht door een muggen-
wolk happen ze kwiek en handig de een na
de ander op, zo ook kevertjes en vliegjes.
Van de prooien worden balletjes gedraaid
die aan de jongen gevoerd worden. Deze
zitten, wanneer ze al wat groter zijn, vaak
met hun bekjes open voor het vlieggat te
wachten. Bij het tweede of derde broedsel
komt het voor dat jongen uit het eerste nest
helpen met het voeren van hun jongere
broertjes en zusjes. Bij belegering door een
vijand, in de toch veilige vesting, wordt
deze verjaagd met een straal zwaluwpoep.
Na het uitvliegen zie je de jonge vogels
vaak op een draad of tak zitten, bedelend
om voedsel. Ze krijgen zelfs vliegend in de
lucht nog voedsel aangereikt.
Ook dit jaar hopen we als Vogelwerkgroep
van Natuurbeschermingsvereniging 't
Duumpje onze Huiszwaluwen weer te gaan
inventariseren. Vele van de bestaande nes
ten en kolonies hebben we reeds in beeld,
maar zo zijn o.a. de zich aan de achterzijde
van woningen en schuren bevindende
nesten voor ons niet altijd zichtbaar.
Ziet u deze zomer broedende Huiszwalu
wen bij u in de buurt, schroomt dan niet om
ze te melden en geef het adres, aantal en
waarnemingsdatum door aan ondergete
kende! Niet alleen nesten kunnen gemeld
worden, ook bijvoorbeeld verstoring om en
nabij een kolonie zijn het vermelden waard.
Dit kan via het volgende e-mailadres:du-
burck@zeelandnet.nl. of telefonisch op het
nummer 0117-453388.
Piet du Burck is coördinator huiszwaluwen
van onze Vogelwerkgroep.
Tijdens de eerste activiteit maakte ieder Visdiefje een eigen nestkastje en 24
maart gingen we naar De Braakman: speuren naar sporen.
Begeleidster Sabine Rausch schreef het verslag en Johnny du Burck maakte
bijbehorende foto's.
Rara: keutels van
of andere watervogel een mooie afdruk
meenemen naar huis. Het weer zat mee en
de zon liet zich goed zien zodat het gips
toch redelijk snel kon drogen. En ze zeggen
altijd dat als het leuk is de tijd vliegt? Dat
was gek genoeg deze keer ook weer. Veel
te snel kwamen de ouders hun kroost weer
ophalen en moe maar voldaan vertrokken
we weer naar huis.
Ook de leden van de Stekkertjes (de
jeugdwerkgroep van De Steltkluut) waren
uitgenodigd om mee te doen en met een
klein maar gezellig clubje kinderen zijn we
de natuur in geweest. Om half 2 verzamel
den we bij de Braakmanboerderij om te
gaan speuren naar sporen van dieren en dat
kon echt van alles zijn. Er werd gevraagd
om speciaal te letten op pootafdrukken,
aangevreten dennenappels, haren aan het
prikkeldraad en nog veel meer. De kinderen
hadden het er maar druk mee.
Na een korte pauze waarin we koek aten
en wat dronken, vertrokken we naar het
speelbos.
De enkele jaren geleden gestolen water
pomp was gelukkig hersteld zodat iedereen
weer naar hartelust kon pompen en met
water spelen. We speurden ook naar sporen
in het water en onder de schors van de
verspreid liggende bomen. Hierna werd het
tijd in het zand te gaan zoeken naar dieren
sporen. Die konden we met gips bedekken
en laten drogen. Zo kun je van een meeuw
1 1 1
Ook ditmaal zijn we weer dank verschul
digd aan Staatsbosbeheer van wie we het
sanitair in de Baakmanboerderij mogen
gebruiken. En natuurlijk hebben we zelf ook
genoten van een gezellige dag met onze
kids in de buitenlucht.
Op naar een volgende activiteit.
