Veranderingen in het Zwin
12
Al enkele jaren vindt veel grondverzet plaats in Het Zwin.
Gids Huub Buysse volgde de ontwikkelingen op de voet en stelde dit artikel
samen. Ook de foto's zijn door hem gemaakt.
Op de foto hieronder is de nieuwe dijk te
zien met het nieuwe gemaal, dat al opera
tioneel is. Op de voorgrond ligt de nieuw
aangelegde waterboezem voor de uitwate
ring van de Belgische Zwin- en Oostpolders.
De oevers zijn laag om rietland te ontwikke
len, dat moet dienen als broed- en foera-
geergebied voor de bruine kiekendief en de
blauwborst.
Waarom moest het Zwin veranderen?
In de loop van de tijd kwamen er op natuur
lijke wijze veranderingen in het Zwin: het
Zwin verzandde en dreigde als waardevol
natuurgebied (estuarium) verloren te gaan.
Omdat het Zwin natuurlijk precies op de
grens van Nederland en België ligt, was het
noodzakelijk dat Nederlandse en Belgische
autoriteiten het eens werden over de aan
passingen en de toekomst van het Zwin. Dit
resulteerde in een groot plan, waarbij ook
de achtergelegen Willem Leopoldpolder
werd betrokken. De Belgische autoriteiten
beslisten, dat dit gebied aan de landbouw
moest worden onttrokken en moest wor
den teruggegeven aan de natuur. Dit hield
ook verband met de Europese regels, die
verplichtten tot natuurherstel vanwege de
verdieping van de Westerschelde.
Het bestaande vogelpark maakte ook deel
uit van de omvangrijke plannen. Het park
leed al jaren onder sterk teruglopende
bezoekersaantallen en niets lag meer voor
de hand dan de aanpassingen in het Zwin
te combineren met een volledig modernise
ren van het oude vogelpark. Aangezien het
park eigendom was van gemeente Knokke-
Heist werd de zeggenschap overgedragen
aan dezelfde provinciale autoriteiten die
ook het Zwinreservaat bestuurden.
Welke veranderingen werden er doorge
voerd?
In 2016 is begonnen met uitvoering van het
plan met als doel om de werkzaamheden
in 2019 af te ronden. Allereerst werden de
dieren uit het vroegere vogelpark onderge
bracht in Europese dierentuinen en werd
de oude infrastructuur, die nog dateerde uit
WO II, gesloopt. Landbouwgronden werden
aangekocht en uitgeruild en de af- en uit
watering van de Oosthoekpolders werden
verbeterd. Een compleet drainagesysteem
met buizen, sloten en een infiltratieriool om
sterkere verzilting van landbouwgronden
tegen te gaan, werd aangelegd en er werd
een modern nieuw pompgemaal gebouwd.
De Zwingeul werd verdiept, verlegd en
verbreed met als doel meer dynamiek te
creëren door de werking van de getijdestro
men. De oude internationale dijk werd afge
graven en in een zandlichaam neergelegd
aan de rand van het schorrengebied als
embryonaal duin met als doel een goede
start voor de pioniersontwikkeling van
duinvegetatie te bevorderen. Het gebied
werd ontsloten door de aanleg van nieuwe
fiets- en wandelpaden met uitkijkpunten
over het landschap, zowel binnendijks als
buitendijks. Zelfs de grenspalen werden
verzet.
Op de heringerichte "Kleine Vlakte" is
het een komen en gaan van vogels. Het
schouwspel is veel levendiger dan wat er
vroeger te zien was in het oude vogelpark,
waar de vogels werden tentoongesteld in
afgesloten kooien.
In het estuarium van het Zwin ter hoogte
van waar vroeger de internationale dijk lag,
is een nieuw vogeleiland aangelegd met als
doel dat de vogels daar niet gestoord door
vossen en mensen hun nesten kunnen bou
wen en hun jongen kunnen grootbrengen.
Het Zwin Natuurpark in Knokke-Heist
Op de plaats van het oude vogelpark is een
hypermodern gebouw verrezen, waarin op
een moderne, interactieve manier allerlei
kennis kan worden verworven over de vo
gels en over de natuur. Het is vooral gericht
op de jeugd en het is bedoeld als educatief
Het nieuwe info-centrum.
Ooit camping De Wiidhof, nu uitkijkpunt. Vanaf de vlonder bij Retranchement is het zicht op de
dynamiek prima te zien.
centrum, waar ook scholen een interessante
biologieles kunnen aanbieden aan hun leer
lingen. Maar ook voor individuele bezoe
kers en voor gezinnen is een bezoekje zeker
de moeite waard! In het park wordt ook de
mogelijkheid geboden om met een gids
het gebied in te trekken. Meer informatie
over het Zwin natuurpark is te lezen op hun
website: www.zwin.be.
Het gaat uiteindelijk om de beleving. Het is
een mooi punt om de zon te zien zakken in
de zee en te luisteren hoe het schor tot rust
komt. In de vroege morgen een geweldig
punt om te fotograferen. Hier start een
wandeling of komt een mens tot rust.
Na een prettige wandeling van of naar de
Zwinmonding, het terras of het educatie
centrum van het Zwin Natuur Park herinner
je vooral het bezoek aan de weidse schor
ren en slikken in zeelandschap met al zijn
dynamiek. Wolken, vogels, mensen, slik en
zand steeds in beweging.
Het verblijf in de Zwinstreek doe je liefst
een heel seizoen lang. En daarna de erva
ring van wat er gebeurde mee naar huis.
Dag na dag, week in week uit. Je zakboek
volgeschreven over welke vogels kwamen
of vertrokken en natuurlijk: wie had broed-
succes.
Voor de streeplijst wordt dat dan: zijn er al
orchideeën, staan ze in bloei en staat er ook
zeekraal of zeeanemoon?
Dit gebied herbergt het overgrootste deel
van alle slakken van België en Nederland
voor het geval u dat nog niet wist.
Vlaams minister van Omgeving, Natuur en
Landbouw, Joke Schauvliege, gesecon
deerd door Zeeuws gedeputeerde Carla
Schönknecht, samen met nog een aantal
betrokkenen, een opening in het laatste
stukje wat nog resteerde van de Internati
onale dijk en gaven zo de ruimte aan het
zeewater om de Zwinuitbreiding te kunnen
instromen.
Het gebied is vanaf het geheel vernieuwde
wandelpad op de zeedijk goed te overzien.
Van het Nederlandse deel zijn de stranden,
de geulmonding en de strandvlakten vrij
toegankelijk.
Op de site van het Zeeuws Landschap kunt
u een mooie brochure Natuurgebied Het
Zwin downloaden; daarin vindt u nadere
informatie en een kaart van het gebied
met een fraaie wandelroute (https://www.
hetzeeuwselandschap.nl/sites/default/files/
uploads/zwinfolder.pdf).
Het schor is niet vrij toegankelijk, maar hier
worden in het zomerhalfjaar regelmatig
excursies georganiseerd: in juli en augustus
iedere donderdagochtend om 10.00 uur.
Ook schrijver dezes gidst daar regelmatig
en misschien kan ik jullie daar binnenkort
begroeten als ik weer een gidsrondje door
het Zwin doe. ledereen is van harte welkom.
Je gaat ernaartoe voor het zien van de verscheidenheid aan biotopen in het veld.
Laatste spadesteek
Maandag 4 februari rond het middaguur
ging de laatste fase in van de werkzaam
heden in Het Zwin. Die ochtend maakten
