Hoe is het toch met de
schaapskudde
Het is al weer een hele tijd geleden dat we iets schreven over de schaapskudde.
Inmiddels is er een nieuwe schaapskuddeHanke Karreman stelt zich voor.
Steeds vaker zien we op bepaalde plaatsen
in West Zeeuws-Vlaanderen een kudde
schapen voorbij komen. Waarom eigenlijk?
Nieuw is een schaapskudde in deze streek
niet: in de Zwinstreek werden er eind 7e
eeuw al schapen gehoed en in het achter
land van West Zeeuws-Vlaanderen volgde
dat later vanzelf. Er zijn hier van oudsher al
schapen geweest. Al in 1466 was er hier een
kudde.
Tot een aantal jaren geleden was er nog
steeds een kudde in deze omgeving, maar
deze kon eigenlijk alleen voortbestaan met
subsidie. Toen deze vrijwel geheel wegviel,
werd het moeilijk om schapenhouden
rendabel te maken en verdween de kudde
geheel uit beeld.
Een nieuw begin
Dat heeft mij toch niet weerhouden vanaf
2010 aan de gang te gaan met schapen. Na
mijn opleiding HAS (richting Dier- en Vee
houderij, afstudeerrichting Natuurbeheer
met dieren), kreeg ik tot mijn grote geluk
van een akkerbouwer een dijkje 'om niet'
in gebruik en kon ik met een kleine kudde
schapen beginnen. Het was niet alleen de
wens om schapen te hebben; het gehele
plaatje moest kloppen: harmonie tussen
schapen, landschap en het (deels gesche-
perde) werk dat daar gedaan kon worden.
Maar starten doe je niet zomaar; met welk
ras was de eerste grote vraag. De Mer
gellandschapen waren al snel favoriet;
hoornloze sociale dieren, die brandnetels
en distels eten en met weinig toe kunnen.
Maar die leven in de Mergelgebieden - hoe
doen die het op de Zeeuwse klei? Het leek
een veiligere keuze om te starten met die
ren die het hier gewend waren; als het dan
niet goed zou gaan, dan lag het duidelijk
aan het baasje en niet aan de schapen. Zo
kwamen op 3 juli 2010 de eerste (gekruiste)
Vlaamse Kuddeschapen aan op het dijkje
net buiten Schoondijke. Ook reisde ik af
naar Duitsland om van een schaapherder
daar te leren hoe je herdershonden het
basiswerk aan kunt leren (lees: het baasje
moet het leren; die hond weet het meestal
wel).
Ontwikkelingen
Na een jaar in weer en wind flexinetten
opbouwen en afbreken, kanten maaien,
honden trainen, met accu's en jerrycans
water slepen en vooral veel schapengedrag
observeren, leefden alle 45 dames nog en
was het plezier nog even groot.
Er kwam nog een stel Vlaamse Kuddescha
pen bij. Op Dierendag 2011 kwam er een
knappe Mergellandschaap-ram de dames
verblijden en hij had ook nog wat vriendin
netjes meegebracht. De Mergellandscha
pen bleken het hier gelukkig ook prima te
doen. In 2012 werden de eerste lammetjes
geboren in een tijdelijk onderkomen en zo
groeide de kudde gestaag tot het huidige
aantal van ca. 300.
Die 300 schapen pasten niet op het dijkje
en alleen schapen houden was nog steeds
niet het doel. Landschapsbeheer moest
het zijn! Gelukkig kwamen er mogelijkhe
den: Gemeente Sluis, Stichting Het Zeeuws
Landschap en Waterschap Scheldestromen
wilden de kudde inzetten voor beheer. Zo
kwamen de begrazingscontracten op gang
en begon de schaapskudde te worden wat
ooit het doel was.
De Graaslinies
De kudde gaat inmiddels al jaren aan de
slag onder de passende naam De Graas
linies. De schapen begrazen immers een
deel van de Staats-Spaanse linies en tijdens
het hoeden op lange smalle binnendijkjes
beweegt de kudde zich als een linie voort.
De begrazingsdoelen zijn divers: het kan
gaan om 'kort houden en de graszode
versterken' tot het bestrijden van distels en
Amerikaanse Vogelkers. En tijdens hun werk
doen de schapen zoveel meer! Ze zorgen
niet alleen voor een ecologisch beheer
van het gebied, maar ze dragen ook bij
aan de biodiversiteit en de duurzaamheid
van de gebieden. Zo reizen bijvoorbeeld
zaden mee in hun vacht en in de mest. Ze
houden gebieden open van opschot en
tijdens het hoeden vliegen de libellen (o.a.
de Paardenbijters) en vogeltjes (zwaluwen
bijvoorbeeld) rakelings over hen heen om
de opvliegende insecten te vangen. En tot
slot: voor bezoekers is het zien van een
grazende kudde veel rustgevender dan het
horen van machines. Als extraatje komen
de schaapjes van deze kudde ook graag
even kroelen - wat tot gevolg heeft dat er
veel een naam hebben gekregen.
Nieuwe arbeidsverdeling
Het werk werd na een paar jaar wat te veel
voor mij alleen, omdat ik naast het eigen
schapenwerk ook als ZZP-er werkte op o.a.
melkveebedrijven. Echtgenoot Edwin zegde
zijn baan op en startte ook als ZZP-er, zodat
we samen het schapenwerk konden gaan
doen. Sinds zomer 2018 doet Edwin het
schapenwerk grotendeels alleen en werk ik
(Hanke) als schapen- en geitenspecialist op
gebied van voedingsadvies. Edwin kan dit
werk meestal goed alleen af, zolang er maar
één of meer geschikte honden assisteren.
Uiteraard is voor het hoeden de hulp van
honden nodig en hiervoor werden Holland
se Herders aangeschaft. Dit zijn 'hoedende'
