De Machten en de Krachten
Natuurkrachten veroorzaakten ooit ecologische gebieden als de Wadden en de
Zeeuwse Delta. Uit schor en slik werd een productiegebied gemaakt voor vee,
landbouw en later industrie. Vanaf 1997 kwam er nieuwe natuur, met name in
marginale landbouwpolders, zoals bijvoorbeeld de Sophiapolder.
Een tweeluik door Walter de Milliano
De machten hadden de kracht om al polders
te maken in 1100, tegen alle natuurkrachten
in. Eerst kwamen er schapen en later andere
dieren en in de polders kwam landbouw. Het
landschap veranderde sterk over de eeuwen
en zo ook de menselijke activiteit. We creëer
den een eigen omgeving dankzij noodzaak,
doorzettingsvermogen en technologie.
500 jaren later, in de 17e eeuw, was Neder
land een wereldmacht met een voor die tijd
grote bevolking van meerdere miljoenen
mensen. Door de internationale handel
ontstond schaalvergroting. Door onze sterk
ontwikkelde zeevaart konden we internati
onaal en intercontinentaal handel drijven.
Technologie maakte het mogelijk allerhande
producten te halen uit gebieden in de hele
wereld en handel werd belangrijk voor de
ontwikkeling van de Zeeuwse steden zoals
Vlissingen en Middelburg. De ommelan
den, maar ook de weeshuizen, leverden de
bemanning. In de Zeeuwse Delta begon de
lokale productie iets van zijn glorie te verlie
zen door de internationale handel.
Nu in 2019, meer dan 900 jaren na het
ontstaan van de eerste polders met een men
selijke maat, staan we aan het begin van een
periode waarin de mens zelfs flinke invloed
heeft op het klimaat. De wereldbevolking
neemt toe. Niet alleen in Nederland past de
mens zijn omgeving aan. Er zijn steden in
andere landen met een bevolking gelijk aan
die van heel Nederland of zelfs meer en India
en China hebben elk meer dan een 1 miljard
mensen. Maar de controle houden over de
omgeving lijkt moeilijk. Grote gebieden,
van de eeuwige bossen van Rusland en van
de longen van de aarde in Brazilië, staan in
brand.
Ook in Zeeuws-Vlaanderen zijn er zorgen
over de negatieve effecten van het menselijk
handelen op het milieu. De hoeveelheid
insecten en vogels die van insecten leven
zijn afgenomen. De biodiversiteit loopt terug
door negatieve menselijke activiteiten. De
beheerders van onze 900 jaar oude polders
en van de recente nieuwe natuur moeten
nieuwe plannen maken voor hun toekom
stige beheer.
Nog duurzamere ontwikkeling is aan de orde.
De tijd
Een Afrikaans gezegde is - jullie hebben de
horloges, wij hebben de tijd.
Hoewel tijd zo belangrijk is voor onze dage
lijkse bezigheden is tijd op lange termijn nog
vaak ondergeschikt.
Het effect van de handeling in de loop van
de tijd is ondergeschikt aan de momentane
commerciële belangen. De gevolgen van de
lineaire economie resulteren in een expo
nentiële reactie voor de temperatuur en het
klimaat verandert daardoor.
Het voortbestaan van de eeuwige bossen
staat onder druk en ook worden grote area
len van de longen van de wereld nu gebruikt
voor landbouw in plaats van bosbouw.
De tijd staat niet stil
Dit is een reden om eens te kijken naar de
veranderingen op de kaart van West-Zeeuws-
Vlaanderen. De keus viel uiteindelijk op de
periode vanaf 1560 tot nu, in de Dierken-
steenpolder, bij Oostburg.
Mijn interesse in de ontwikkelingen in deze
polder is er omdat ik ben opgegroeid op een
landbouwbedrijf in deze polder. Nu woon ik
er en ben ik er ook verantwoordelijk voor.
De Dierkensteenpolder
De Dierkensteenpolder is een periode onder
deel geweest van de gemeente Waterland
kerkje. De Heemkundige Kring heeft recent
een beknopte geschiedenis gepubliceerd
over de Gemeente Waterlandkerkje van 1674
tot en met 1850 (Tijd\Schrift sep. 2019, Buil.
14,3:pp.34-52). Dit artikel, kan samen met dit
tweeluik helpen om een meer dan vierhon-
derdjarige geschiedenis van onze streek te
verbinden met onze eigen beelden.
De polder is herpolderd in 1650, kort na de
Tachtigjarige Oorlog. Hierna kon een periode
van herstel aanvangen.
De naam Dierkensteen geeft aan dat een
familie Dierken of Dierkens hier een (stenen)
huis hadden. Dante de Ruijsscher geeft aan
dat de polder al voor de Tachtigjarige Oorlog
bestond.
De naam de Milliano heeft natuurlijk ook een
ontstaansgeschiedenis. De naam is afkom
stig van de Spaanse naam Millan. Alfonso
(Alonso) Millan trouwde in Gent op 7 maart
1649 met Maria Snoeck. Zijn zoon staat inge
schreven als Marcus Milaen en diens zoon als
Bartholomeus Franciscus de Milliaen. Diens
kleinzoon Jacobus Bernardus heet voor het
eerst de Milliano, volgens de trouwdocumen-
ten van 1783.
De eerste de Milliano op een boerderij in de
Dierkensteenpolder was Charles Joannes de
Milliano en zijn echtgenote Eulalia Amelia
Rubbens, vanaf 1879. Vanaf 1892 hebben nog
5 generaties de Milliano's een landbouwbe
drijf geëxploiteerd op Hoeve Dierkensteen.
De periode van de machten -1560-1648
De Tachtigjarige Oorlog tussen de Verenigde
Provincies en Spanje begint in 1568 en ein
digt met de vrede van Munster in 1648.
In deze periode werd 60% van West-Zeeuws-
Vlaanderen onder water gezet om strate
gische redenen. De schorren en de slikken
werden vanaf 1650 echter weer herpolderd
en zijn nu meer dan 400 jaren later, nog
steeds uitzonderlijk productief voor de pro
ductie van bijvoorbeeld tarwe, aardappelen,
uien en bieten.
De kaart van Pieter Pourbus met daarop een gedeelte van West-Zeeuws-Vlaanderen tussen 1561 en 1571.
