Bijen en andere insecten op
vroegbloeiende wilgen
16
Inventarisatie bijen en andere insecten op bloeiende wilgen
17
Een verkenning
Tekst en foto's door Luciën Calle.
Bloeiende wilgen zijn voor vroeg in het
voorjaar vliegende insecten van groot be
lang. Vooral de zeer vroeg bloeiende bos-
wilg en die iets later bloeiende grauwe wilg
zijn heel belangrijk. De boswilg bloeit al op
een moment dat er nog vrijwel geen ande
re soorten in bloei staan. Daarbij is de nec
tar van deze wilg extreem energierijk. De
zwartrosse zandbij is zelfs helemaal van de
boswilg afhankelijk. De grauwe wilg bloeit
net na de boswilg op een moment dat er
in het landschap al meer bloesem is, maar
deze wilg bloeit zo massaal en rijk dat ze
voor veel insecten toch heel belangrijk is. Er
is een hele gemeenschap van bijen en vlie
gen aan deze rondbladige wilgen gebon
den, waaronder verschillende zeldzame
soorten, zoals de donkere wilgenzandbij,
roodrandzandbij en diverse vliegen als wil
genelfje, wilgenplatvoetje en wilgengitje.
De inventarisatie
Op zoek naar deze spècjfieke en ook zeld
zame soorten is eind maart 2020 een aan
tal natuurterreinen bezocht, die beheerd
worden door Het Zeeuwse Landschap, zo
wel in West als Oost Zeeuws-Vlaanderen.
Er werd in de periode 25 maart -10 april op
vier dagen geïnventariseerd, vanaf 11 tot 17
uur. Daarbij was het steeds zonnig, maar er
stond wel een tamelijk gure noordenwind.
Alle aangetroffen insecten ziet u in de tabel
op de rechterpagina gegeven.
Bij bloeiende rondbladige wilgen zijn ge
durende minimaal 30 minuten de insecten
geturfd. Bij de hogere aantallen zijn deze
geschat. De boswilg was daarbij gemiddeld
al net over het hoogtepunt van de bloei, de
grauwe wilg begon net goed in bloei te ko
men. Niet alleen de soorten die op de bloe
men zaten, maar ook de soorten die rond
de bloemen vlogen zijn genoteerd. Bijvoor
beeld enkele soorten wespbijen. Omdat dit
koekoeksbijen zijn, hoeven ze geen stuif
meel te verzamelen. Slechts zelden landen
ze even op een bloemetje om wat nectar
te drinken. De soorten die duidelijk op de
bloemen zaten, zijn in de tabel geel gemar
keerd.
Resultaten
In totaal zijn er 57 soorten insecten vastge
steld, daarvan 9 vlinders, 15 vliegen en wel
33 soorten bijen. Vooral de bijen gonsden
vaak talrijk, naast de ook altijd algemene
blinde bij en kegelbijvlieg. Van deze twee
laatste soorten zweefvliegen is alleen de
aanwezigheid genoteerd. Waar de honing
bij aanwezig was, was deze soort meestal
tegelijk ook heel algemeen. Hoewel de lijst
vooral door de vluchtigheid van de inven
tarisaties zeker geen compleet beeld zal
geven, is toch duidelijk dat deze vroeg in
het voorjaar bloeiende wilgen voor veel in- t
secten van groot belang zijn. De hele zeld
zame soorten zijn helaas niet aangetroffen;
de in de inlaag van Hoofdplaat aangetrof
fen variabele zandbij staat overigens als be
dreigde soort op de Rode Lijst.
Wat kunnen we ermee?
Het is mooi om ook in de praktijk bevestigd
te zien dat de wilgenbloesem aan zoveel
insecten voedsel biedt. Maar ook zonder
al die soorten te herkennen, is het fascine
rend om eens goed naar die dieren te kij
ken. Alleen het gedrag al. Waar de meeste
soorten bijen behoedzaam van bloem naar
bloem gaan, zijn er ook soorten die terri
toriaal zijn en andere insecten proberen te
verjagen. Zoals de zweefvliegen, die zelfs
andere soorten fysiek lastig vallen, door er
op of tegenaan te botsen.
Wie iets wil doen voor deze insecten en
een plekje over heeftin de tuin...
Plant dan van beide soorten een paar
exemplaren, want wilgen zijn tweehuizig.
Het zijn dus of mannetjes of vrouwtjes en
alleen de mannetjes hebben het voor bijen
onmisbare stuifmeel. Boswilg groeit uit tot
een kleine boom, grauwe wilg groeit meer
struikvormig breed uit. Beide soorten zijn
overigens prima te snoeien en daardoor
ook wel in kleinere tuinen toepasbaar.
Gebruikte afkortingen in tabel:
Hp O: Hoofdplaat Oost
HP W: Hoofdplaat West
WH: Wildelanden Heikant
JsW: Sint Jansteen West
CK: Clinge Krekelveld
HZp: Herdijkte Zwarte Polder
KV: Kievittepolder
R FN: Retranchement Fort Nassau
LP: Willem Leopoldpolder
Datum
KI
UI
UI
1 25-03
26-03
26-03
1 26-03
1 27-03
27-03
1 27-03
1 27-03
10-04 i
Wetenschappelijke naam
Plaats zie legenda
Nederlandse naam
Hp 0
HpW
X
n
X
N
T3
RFN
"O
rt
Andrena barbllabris
WltbaardzandblJ
1m
Andrena blcotor
Tweekleurige zandbij
2
Andrena darkella
Zwart rosse zandbij
2v
Andrena dorsata
Wl m pe rfl a nkza ndbij
lm
1m
20m
Andrena flavipes
Grasbij
30m
1v
5
20m
20m
3
1m
Andrena fulva
Vosje
1v
1v
Roodgatje
50m
50m
50m
50m
S0m
3m
Andrena helvola
Valse rozenza ndblj
Tm
Andrena mitjs
Lkhte wilgenzandbij
to
Andrena nigroaenea
Zwart bronzen zandbij
3m
Andrena praecox
Vroege zandbij
6
4v
3
Andrena tibialis
Grijze rimpel rug
1m
3m
Andrena vaga
Grijze zandbij
50m
50
500
300
lOv
Andrena variant f. mixta
Variabele zandbij
1v
bedreigd
Andrena ventralis
Rood buikje
10m
50m
50 m
30m
TV
Anthophora plumlpes
Gewone sachemblj
2m
Apismelllfera
Honingbij
10v
500
200
1000
Bombus lapidarfus
Steenhommel
5tf
20v
5v
IV
2v
Bombus pascuorum
Akkerhommel
lOv
3v
5v
3
2v
Bombus pratorum
Weldebommel
1v
Iv
Bombus terrestris
Aa rdhom me I g roep
30V
2v
20v
20v
15v
lOv
20v
5v
tSv
lOv
Colletes cunicularius
Grote zijdeblj
15
10
50
30
50
20
lOv
Lasioglossum malachurum
GroepjesgroefbIJ
Iv
Lasioglossum punctatissimum
Fljngestippelde groefblj
2v
Nomadafabriciana
Roodzwarte dubbeltand
1v
Nomada ferruginata
GeelschouderwespblJ
1m1v
Nomadafucata
Korts prietwespblj
1
Nomada fulvicornis
RoodsprletwespbiJ
5v
Nomada lathburiana
Roodharige wespbij
10
10 v
Nomada sheppardana
Geel tipje
Tm
Nomada zonata
Variabele wespbfj
tm
Osmla bicornis
Rosse metselblj
lm
Osmla cornuta
Gehoornde metselblj
Tv
1v1m
Bombyllus major
Gewone wolzwever
3
4
3
2
3
2
1
Eristallnusaeneus
Kustvlekoog
3
Eristalis arbustorum
Kleine bijvlleg
1
2
Eristalis pertinax
Kegelbijvlieg
a
A
a
a
a
a
a
a
a
a
Eristalis tenax
Blinde bij
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
Eupeodesluniger
Grote kommazweefvlieg
lm
Helophilus pendulus
Gewone pendelvlleg
2
1
Meliscaeva auricollis
Variabel elfje
1
Oranje blaaskaakje
2
Melanostoma mellinum
Gew. drlehoekszweefvlleg
1m
Platychelrus albimanus
Mica platvoet je
1m
to
Scaeva selenitlca
Gele halvemaanzweefvlleg
1
Sphaerophoria scripta
Grote langlijf
1
Syrphus ribesii
Bes sen band zweefvlieg
tv
3
Syrphus torvus
Bosbandzweefv I leg
3m
lm
Adela reaumurella
Sma ragdla ng spr ietmot
20
Aglais io
Dagpauwoog
2
3
Celastrlnaargiolus
Boomblauwtje
1
Gonepteryx rhamni
Citroenvlinder
2m
Lycaena phlaeas
Kleine vuurvlinder
1
Papillo machaon
Koninginnenpage
1
Pierisbrassicae
Groot koolwitje
1
Piertsrapae
Klein koolwitje
3
Polygonia c-album
Gehakkelde aurelia
1
