Hoeve Dierkensteen u Vogels en biodiversiteit deel 1 Het eerste begin Landelijk uitrollen Resultaten moeten in beeld komen WrÊÏM IfëiÈËP jPIpllI Voortgang op Hoeve Dierkensteen Werkwijze Tellingen Lijst waargenomen soorten Wat zien we op velden en in akkerranden bij de omschakeling/zoektocht naar een nieuwe biodiverse landbouw Redactielid Walter de Milliano verhaalt. De tekeningen werden gemaakt door Willy de Milliano. Introductie Biodiversiteit is een begrip dat het laatste decennium overal genoemd wordt. Het is veelomvattend, erg abstract en wordt door velen verschillend uitgelegd. Toch kan nie mand ontkennen dat het aantal op deze planeet voorkomende dier- en planten soorten terugloopt, van veel soorten aan tallen fors gereduceerd zijn en meer soor ten op de rode lijst staan dan ooit tevoren. Talloze wetenschappelijke rapporten en in ventarisaties getuigen hiervan, maar wat kunnen we hiermee nu in de praktijk op een boerderij of in de polder? Dat kan niet beter beschreven worden dan aan de hand van de praktische aanpak en de hierbij be horende inventarisaties zoals tot stand ge komen de afgelopen jaren op Hoeve Dier kensteen in Oostburg. In voorgaande artikelen in dit blad be schreven we hoe vanuit de overheid allerlei maatregelen werden getroffen om de tra ditionele agrarische sector te verleiden via steeds nieuwer en aangepaste subsidiere gelingen te komen tot een bedrijfsvoering die zonder grote herstructureringen meer rekening zou kunnen houden met de om- gevingsnatuur: de laatste jaren culmine rend in het begrip "natuur-inclusieve land bouw." Op Hoeve Dierkensteen startte men in 2010 voorzichtig met een meer natuur-inclusie ve aanpak. Zoals bij velen ging het hier niet alleen om te leren welke stappen naar de toekomst genomen moeten worden, maar vooral in hoeverre deze stappen praktisch haalbaar zijn. Zo werd de drinkput voor de dieren uitge baggerd en ingezet als biotoop voor de boomkikker. Dat hield ook in dat afscheid genomen moest worden van de boeren- ganzen die het erf bewaakten. Een volgende stap in de hervorming be trof deelname aan het project FAB-randen. Randen waarin de 'Functionele Agro Biodi versiteit' vooropstond. Onder de vlag van het project Bloeiend Bedrijf, wetenschap pelijk begeleid door het Louis Bolk Insti tuut, werden deze FAB-akkerranden inge zaaid met bloemenmengsels waarin allerlei plaaginsecten een bestaan konden vinden. Deze 'gewenste' plaaginsecten hielden als tegenprestatie in aanpalende tarwe- en andere productiepercelen allerlei 'onge wenste' plaaginsecten flink kort, terwijl bij granen en aardappelen het gebruik van ge wasbeschermingsmiddelen kan worden te ruggebracht. De FAB- en andere regelingen maakten deel uit van het "Agrarisch natuurbeheer": subsidie-regelingen die in de loop der ja ren verder uitgebreid en verfijnd werden. Waar eerder provincie Zeeland met uit voering belast was, is uitvoering nu toe vertrouwd aan Poldernatuur Zeeland. Het is een coöperatieve vereniging van agra rische grondbezitters die meedoen aan agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Het bestuur wordt gevormd door afgevaardig den van 9 agrarische natuurverenigingen; ze werken alle ten behoeve van de biodi versiteit aan praktische oplossingen om de afname van soorten en aantallen te stuiten en weer te laten toenemen. Naast de aan vankelijke aandacht voor akkerranden is de scoop inmiddels uitgebreid naar botanisch graslandbeheer (incl. dijken), weidevogel beheer en kleine landschapselementen als poelen, knotbomen, struweel en houtwal len. Bij introductie van de allereerste subsidie regelingen was controle een wat onder belicht aspect, maar vooral de laatste ja ren wordt steeds strenger gemonitord op resultaten. Sommigen namen met hart en ziel deel aan een regeling, maar dat was ze ker niet overal het geval. Om de effectivi teit te kunnen borgen, moest in beeld ge bracht worden of de ontvangen subsidie ook leidde tot een werkelijke plus voor de natuur. Met andere woorden: de landbou wer moest op een lijstje gaan bijhouden welke vogeltjes in zijn akkerrand onderdak vonden. Boerenlandmonitor Nu hebben veel landbouwers ruim ken nis van wat groeit, bloeit en fladdert in de hun omringende natuur, maar opschrijven op een eenduidige manier, inventariseren dus, is een andere tak van sport. De vogel- werkgroepleden van 't Duumpje doen dit al talloze jaren en sluizen hun waarnemin gen door in databases van Sovon (vogels), Floron (plantjes) en waarneming.nl. Om de bekendste maar even te noemen. Om onze akkerbouwers in dit nieuwe tra ject een handje te helpen, stond onze vo gelwerkgroep paraat bij het o.a. op naam brengen van die vogeltjes in de akkerrand. Nieuw was overigens dat meldingen van onze vogelaars los stonden van allerlei 'omgevingsvariabelen' terwijl die juist voor onze landbouwers belangrijk waren om in zicht te krijgen in de biodiversiteit op hun bedrijf. Met het oog hierop werd een speci aal invoerloket ontworpen: de Boerenland monitor. Als steuntje in de rug organiseer de Poldernatuur Zeeland via de Stichting Landschapsverzorging Zeeland een cursus die gegeven werd door Jimmy Pijcke, die tevens deel uitmaakt van onze vogelwerk groep; wat wil je nog meer? Binnen Zeeland werd afgesproken 5 maal 's jaars te tellen: 3 maal in het voorjaar en 2 tellingen in najaar en winter. Via de Boe renlandmonitor is het mogelijk tellingen per dag en per bedrijf in beeld te bren gen. Zo krijg je een mooi inzicht hoe het met de biodiversiteit op jouw bedrijf ge steld is. Op Hoeve Dierkensteen kijkt vo- gelwerkgroeplid Huub Buysse mee of al les naar wens verloopt. 4M* «V7-- Na het eerste begin in 2010 zijn de over blijvende FAB-randen omgevormd tot patrijzenranden. De patrijs gaat hard achteruit en waar de hoeve in 1970 nog tientallen koppels patrijzen huisvestte, resteerde in 2010 nog slechts 1 koppel met jong. Door het inzaaien van akker randen, gecombineerd met naburige sorghumvelden, is er hoop dat de patrijs in deze omgeving voldoende voedsel kan vinden om tot aanwas van de soort te leiden. Ook dit jaar zit er weer een koppel in de akkerrand. Over de biodiversiteit op Hoeve Dierken steen is nu, we staan net aan het begin van de inventarisaties, nog weinig te zeg gen. Voor een biodiverse omgeving is het van belang dat ieder 'schepsel' wat te eten heeft. Want in de natuur is het 'eten en ge geten worden.' leder diertje dient als voed sel voor een groter dier, de predator. En deze predator heeft ook weer een groter dier dat voedsel nodig heeft. Ook weer een predator. En als iedere soort voldoende te eten heeft, is dat het ecologisch evenwicht dat we nodig hebben om soorten voor uit sterven te behoeden. Daar gaat het om. Naast aandacht voor de patrijs hebben Duumpjesleden nestkasten opgehangen voor de torenvalk en twee uilensoorten. De torenvalkkast kreeg in de schuur geen bezoek, maar eenmaal verhuisd naar een oude populier wel. Of de nieuwe nestkas ten voor kerkuil en steenuil tot bewoning én broedsel zullen leiden, moeten we nog even afwachten. Toch mogen we verwach tingen koesteren, gegeven het feit dat de hoeve min of meer omsloten wordt door natuurgebieden als het Groote Gat, de Plate en de Sophiapolder. Een ree die zich regelmatig laat zien, zelfs met jong, bewijst in ieder geval dat zij haar biotoop al uitge breid heeft. Tellingen werden gedaan tijdens wande lingen en vanuit de woning wanneer het maar mogelijk was. Zo ben je voortdurend betrokken bij de ontwikkeling en bij het in gestelde beheer. Iedere maand werd 8 tot 12 maal geteld en de laatste telling, eind april, was een officiële telling voor Polder natuur Zeeland. Op Hoeve Dierkensteen werden in totaal 54 soorten vogels en 5 soorten zoogdie ren geteld. De aantallen liepen sterk uit een. Groepen van 50 oplopend tot wel 1200 spreeuwen, brandganzen, Canadese ganzen, grauwe en kolganzen. Ook meeu wen waren rijk vertegenwoordigd met kok meeuw, zilvermeeuw en zwartkopmeeuw. Op open kanaalwater veel smienten. Kleinere groepen (tot 50 stuks) van kauw, zwarte kraai, stads- en houtduiven, kieviten en een stormmeeuw. Hiernaast solitair optredende jagers zoals blauwe reiger, buizerd, sperwer, torenvalk, grote zilverreiger en ekster. Naast het gevo gelte aten ook de bruine rat, (wilde) kat en vos graag een hapje mee in wat de natuur voorschotelt. Soms zie je ook leuke dingen. Zoals 2 kok meeuwen die eendrachtig een sperwer verjagen. Of een torenvalk die een brutale kauw even op zijn nummer zet. Bergeend Blauwe reiger Boerenzwaluw Brandgans Buizerd Canadese gans Ekster Fazant Gele kwikstaart Graspieper Grauwe gans Groene specht Grote bonte specht Grote zilverreiger Heggenmus Holenduif Houtduif Houtsnip Huismus Kauw Kievit Knobbelzwaan Kokmeeuw Kolgans Koolmees Koperwiek Kramsvogel Meerkoet Merel Nijlgans Onbekende soort Patrijs Pimpelmees Postduif Putter Ring mus Roodborst Roodborsttapuit Smient Sperwer Spreeuw Stormmeeuw Torenvalk Turkse tortel Veldleeuwerik Vink Watersnip Wilde eend Winterkoning Witte kwikstaart Zilvermeeuw Zwarte kraai Zwartkopmeeuw In de lijst hierboven een illustratief over zicht van waargenomen soorten op de hoeve. Het zal duidelijk zijn dat nogal wat (nieuwe) kennis verlangd wordt van de agrariërs die willen omschakelen naar na- tuurinclusieve landbouw en dat hulp van onze vogelwerkgroep zeker te pas komt.

Tijdschriftenbank Zeeland

't Duumpje | 2021 | | pagina 3