HET VOORMALIGE GEMEENTEHUIS TE COLIJNSPLAAT
door drs. J.H.Kluiver.
De gerechts- of parochiehuizen van kleine dorpen vormen een categorie
monumenten waar betrekkelijk weinig van bewaard is gebleven.
Bescheiden van omvang en opzet als zij waren voldeden zij in de 19e en
20e eeuw niet meer als onderkomen voor het bestuursapparaat en zijn
zij vroeger of later gesloopt om voor ruimere gebouwen plaats te maken
of werden zij afgestoten waarna zij een geheel andere bestemming kre
gen en de herinnering aan de oorspronkelijke functie hoe langer hoe
meer vervaagde. Een gemeentehuis dat het laatstgenoemde lot onder
ging is het oude gerechts- of parochiehuis aan de haven te Colijnsplaat.
Na de samenvoeging van de gemeenten Kortgene, Kats en Colijnsplaat
overbodig geworden, is het in de jaren vijftig verkocht aan een particu
lier. Achtereenvolgens bood het onderdak aan gezinnen die een tijdelijke
huisvesting nodig hadden en een snackbar. Daarna kwam het in handen
van een speculant die het jarenlang verwaarloosde. Door bemiddeling
van de Gemeente Kortgene kwam het enige jaren geleden in het bezit van
?en particulier, die na aanvankelijke plannen tot restauratie weer tot
verkoop besloot. Het gebouw is inmiddels dermate verwaarloosd en
vervallen dat het, wanneer niet spoedig tot restauratie wordt overge
gaan, als verloren kan worden beschouwd. Aangezien de onbekendheid
met de bouwgeschiedenis en de functie van het gebouw mede tot het ver
val heeft bijgedragen wil ik met dit artikel over het oude gerechtshuis
en zijn plaats in de samenleving van destijds het behoud en de restaura-
De van het gebouw trachten te bevorderen.
Het oude gerechts- of parochiehuis te Colijnsplaat is gebouwd in 1769.
In dit jaar onderging het dorp een algehele verfraaiing: aan de andere
zijde van de Voorstraat verrees een fraai nieuw kerkgebouw. Eigenlijk
was de bouw van deze nieuwe kerk de aanleiding tot de bouw van het ge
rechtshuis. Voor de bouw van de kerk moest de school en een deel van
het oude gerechts- of herenhuis worden gesloopt.
Men besloot het oude gerechtshuis tot school te verbouwen en een geheel
nieuw gerechtshuis te bouwen. 1). De bouw van de nieuwe kerk geeft ons
ook een antwoord op de vraag wie de plannen voor kerk en gerechtshuis
ontwierp. Van de bouw van het gerechtshuis is geen rekening bewaard
gebleven, wel van de kerkbouw, en deze rekening vermeldt betalingen
aan de Zierikzeese stadsarchitect Johannes van Es en aan Frans Rupingh
te Zierikzee voor het schrijven van het bestek. 2). Deze Rupingh was
timmerman te Zierikzee. Ongetwijfeld heeft hij concepten van Johannes
van Es uitgewerkt en in bestekken omschreven. Waar men Van Es de
erk heeft laten ontwerpen lijdt het geen twijfel dat deze ook het ontwerp
voor het gerechtshuis leverde. Het is interessant te zien hoe men zich
75
