86. Het slagen van deze onderneming zal ook een groot psychologisch effekt op de Spaanse
leiding hebben gehad: de eilanden bleken toch niet zo onaantastbaar als men had gevreesd.
In 1576 ondernam men een dergelijke tocht van Tholen over het verdronken Sint-Philips-
land naar Duiveland, en vandaar door de scheidende kreek naar Schouwen. Het doel,
Zierikzee werd inderdaad bereikt; ditmaal waren er ernstige verliezen. Isidro Pacheco
sneuvelde onderweg.
87. Het is waarschijnlijk op het bericht van Mondragons nadering en bij de aftocht van het
geuzenleger dat een deel van Kloetinge in brand werd gestoken. Wanneer in 1574 voor het
platteland een "lijst van kosten voor de soldaten en de contributien, op order van Pacheco
opgebracht" wordt opgesteld verklaart Kloetinge dat het moeilijk is soldaten in te kwar
tieren daar "er weinig huizen van fatsoen in het Dorp zijn, vermits de beste helft, en de
voornaamste huizen in het jaar 1572 door de Rebellen afgebrand zijn'.
Deze tekst werd al door van de Spiegel in 1777 gepubliceerd. Er is geen aanleiding J. ab
Utrechts Dresselhuis te volgen die (in: Wandelingen, 1833 blz. 39) muitende Spanjaarden
er van beschuldigt Kloetinge "bijna geheel in de asch" gelegd te hebben. Er zijn geen mui
terijen van Spanjaarden op Zuid-Beveland bekend. Het genoemde boekje, zo kort na de
Belgische Opstand geschreven, heeft een duidelijk zwart-wit karakter: alle schuld ligt bij
de vijand.
88. Walter Morgan heeft slechts een zin over de inscheping.
89. Hij vermeldt ook de namen van de bevelhebbers, officieren uit de burcht van Antwerpen.
90. De betreffende passage luidt in het origineel (Williams, 1972, blz. 120): "The next mor
ning Mondragon tooke his march towards Tergoose, hauing intelligence with the towne:
And beeing in sight, the towne sallied and entred into hotte skirmish with our guardes,
on the side from their succours: In such sort, that the most of our Campe made head to
wards them. While wee were in hot skirmish with the garrison, Mondragon passed his men
through the towne pel mel with ours: In such sort, that they forced our guardes to runne,
and quite all our trenches, euen to the fort, at the head of the water towards the Sea".
Hierbij sluit de Mendoza aan: "Verbonden met troepen uit de Stad stortten zij (d.w.z.
de vierhonderd man waar Pacheco om gevraagd had) zich op de opstandelingen, van wie
er slechts weinigen ontkwamen". (Brouwer, blz. 211).
91Deze rekeningen bevinden zich in een partikuliere kollektie van kasteel Bazel bij Antwer
pen. Van deze rekening is een kopie aanwezig bij de gemeentelijke archiefdienst te Goes.
92. De Nieuwe Poort is de Slik- of Waterpoort (Piccardt, Byzonderheden. 1865, blz. 14
noot), dit zijn andere namen voor de Keetpoort (zie noot 69).
93. Ammunitie of munitie, in de oorspronkelijke ruime betekenis die alles omvat wat voor
verdediging en levensonderhoud van een plaats of een leger nodig is. Vgl. R. Gransaignes
d'Hauterive, Dictionnaire d'ancien francais, Parijs 1947 bij: munition. - Excys: accijns.
94. Evenmin kon in 1575 verhuurd worden de "Schuytvlot buyten de Koepoorte". Deze poort
lijkt geen rol te spelen tijdens het beleg; de grond zal er te drassig geweest zijn voor het
opstellen van geschut: de Poel begon bij wijze van spreken buiten de deur. Ook de Ganzen-
poort ontsnapte aan destruktie.
149
