DE GESCHIEDENIS VAN DE ARBEIDERSBEWEGING IN KRABBENDIJKE
OVER DE JAREN 1900 - 1940
door F.H. de Klerk en
G. van der Wal
Inleiding
Dit artikel is een poging om de sociale geschiedenis (1) van Krabbendijke in de periode 1900-
1940 vast te leggen. Wij hebben gekozen voor sociale geschiedenis over bovengenoemde
periode, omdat daar voorzover ons bekend is vrijwel nog geen aandacht aan besteed is. Wij
hebben gekozen voor Krabbendijke, omdat dit dorp naast plaatsen als Goes en Wolphaartsdijk,
een duidelijke voortrekkersfunktie vervuld heeft in de emancipatie van de arbeidersbeweging
op de Bevelanden.
Met dit artikel willen wij een eerste aanzet geven voor de verdere studie van het niet of nauwe
lijks ontgonnen terrein van de geschiedenis van de arbeidersbeweging in Zuid- en Noord-
Beveland. Wij moeten bekennen dat wij niet de pretentie hebben een afgerond geheel vervaar
digd te hebben. Wij hopen dat op dit terrein meer werk verzet gaat worden. Het zou goed zijn
wanneer mensen door dit artikel aangezet werden om de sociale geschiedenis van hun eigen
dorp of streek te gaan bestuderen.
Het artikel is verdeeld in 4 grote segmenten.
In de eerste plaats wordt aandacht besteed aan Nederland in de periode 1900-1940, waarbij
gekeken wordt naar de ontwikkelingen op ekonomisch, sociaal, agrarisch en politiek gebied.
Het tweede gedeelte handelt over deze ontwikkelingen in Krabbendijke. Het derde deel gaat
over het ontstaan, de groei, bloei en ondergang van de werkliedenvereniging Onderling Belang
te Krabbendijke. Het vierde segment heeft de verenigingen die daarna in Krabbendijke ontstaan
en die van belang geweest zijn voor de (land)arbeiders als onderwerp. Het artikel wordt afge
sloten met een reeks bijlagen.
De Nederlandse samenleving tussen 1900 en 1940
Door het schetsen van de grote lijnen van de nationale ontwikkelingen hopen wij de gebeurte
nissen op sociaal gebied in Kabbendijke een achtergrond te geven. De periode 1900-1940 valt
uiteen in 2 gedeelten: van de eeuwwisseling tot 1918, en van het einde van de 1ste wereld
oorlog tot het begin van de 2de.
1900-1918
Ekonomie en maatschappelijk leven
In deze periode had de Nederlandse ekonomie een dynamisch en beloftevol karakter. Optimis
me vierde hoogtij. Geen der provincies was rijk aan grondstoffen, maar door het zich uitbrei
dende net van kanalen, spoor- en autowegen en door de aanleg van havens kon de moderne
industrie het overschot aan arbeidskrachten gaan exploiteren. Spoedig begon een onstuitbare
urbanisatie. Traditionele arbeidsprocessen en handwerken werden zeldzaam of verdwenen.
49
