Tabel 2.4. Seizoenbeweging van de huwelijken, geboorten en sterften, 1811-1854
maanden
huwelijken
geboorten
sterften
januari
14
144
104
februari
21
134
96
maart
22
149
96
april
21
134
93
mei
45
114
90
juni
29
111
79
juli
18
112
67
augustus
22
147
95
september
22
172
117
oktober
27
144
144
november
28
128
95
december
24
156
82
Bron: Burgerlijke Stand Kortgene
De seizoenschommelingen in de huwelijkssluitingen vertonen in het algemeen meestal
een piek in de maand mei met een kleinere concentratie in oktober/november. Het is
evident dat het tijdstip waarop wordt gehuwd in direkt verband staat met traditie en ge
woonte. Met betrekking tot de favoriete maand mei bestaan er weinig verschillen tussen
agrarische en meer verstedelijkte samenlevingen. Tabel 2.4. registreert voor de Kortgeense
huwelijken het bekende beeld.
Soms kan een verschuiving in de structuur van de beroepen dit patroon verstoren. Onder
zoek te Edam wees uit dat er een opvallend verschil bestond tussen huwelijkssluitingen
vóór 1675 en na 1725 (28).
In de 17e eeuw was in Edam de zeescheepvaart nog de belangrijkste economische pijler,
zulks betekende dat een groot deel van de mannelijke beroepsbevolking van het vroege
voorjaar tot de herfst buitenlands vertoefde. De meeste huwelijken werden dan ook in de
wintermaanden gesloten. In de 18e eeuw verminderde het economisch belang van de
scheepvaart en gaandeweg ontwikkelde zich ook hier het bekende beeld met de maand
mei als koploper.
Opvallend in ons onderzoek is het feit dat ondanks het grote aantal gedwongen huwelijken
het "klassieke" patroon met de bekende toppen in mei en oktober/november verschijnt.
Het gedwongen huwelijk komt in paragraaf 3.5 aan de orde.
Het patroon van de geboorten laat eveneens het bekende gespreide beeld zien: pieken in
maart, september en december. Zo ook het sterftepatroon: de pieken liggen hier bij het
begin van de herfst (september/oktober) en in de winter (januari). Alleen het onderzoek
van Renting over het demografisch patroon van Hillegersberg signaleert bovendien een
piek aan het eind van de lente (29).
Hoofdstuk 3. Huwelijkspatroon
De leeftijd bij huwelijkssluiting is een belangrijk demografisch gegeven. Vooral de huwe
lijksleeftijd van de vrouw speelt een grote rol in de bevolkingsontwikkeling. Immers in
dien vrouwen op relatief jonge leeftijd in het huwelijk treden, heeft dit een lange vrucht
bare periode binnen het huwelijk tot gevolg en is er in het algemeen sprake van een gro
tere huwelijksvruchtbaarheid. Bij een relatief hoge huwelijksleeftijd geldt het omgekeerde.
104
