Tabel 3.10. Gedwongen en conventionele huwelijken onderscheiden naar beroepscate
gorieën, 1811-1854
loontrekkenden
zelfstandigen
huwelijken
abs.
abs.
gedwongen (N 128)
conventioneel (N 115)
107
85
83,6
73,9
21
30
16,4
26,1
Totaal (N 243)
192
79,0
51
21,0
Bron: gezinskaarten
Bij het gedwongen huwelijk verdient vervolgens de huwelijksleeftijd van de huwenden
grote aandacht. Immers het gedwongen huwelijk is - normaal gesproken - geen vrije keuze
van de huwelijksdatum mogelijk. De huwelijksleeftijd van zwangere vrouwen zal in het
algemeen op een lager niveau liggen dan de leeftijd van vrouwen bij conventionele huwe
lijken. Dit aspect wordt in tabel 3.11 in ogenschouw genomen.
Tabel 3.11. Gemiddelde huwelijksleeftijd bij gedwongen en conventionele huwelijken,
1811-1854
huwelijken
man
vrouw
gedwongen (N 128)
conventioneel (N 115)
25,8 jaar
34,0 jaar
23,2 jaar
30,8 jaar
De cijfers onderschrijven de verwachte verschillen tussen de beide huwelijksvarianten.
We hebben gezien dat het aantal gedwongen huwelijken in ons onderzoek maar liefst
52,6% bedroeg. Ergo: in Kortgene was een gedwongen huwelijk meer regel dan uitzon
dering. De Kortgeense uitkomst overtrof ook royaal het hoogste percentage van het
genoemde onderzoek in een aantal plattelandsgemeenten, i.e. Zaamslag met een score
van 31,5% (50).
Over de oorzaken van dit hoge aantal gedwongen huwelijken in Kortgene kan weinig
met zekerheid worden gezegd; nader onderzoek hieromtrent is geboden. Wel blijkt uit
ons cijfermateriaal dat dit verschijnsel een neerwaartse druk heeft uitgeoefend op de ge
middelde huwelijksleeftijd. En, zoals in het volgende hoofdstuk zal blijken, genereerde
een huwelijk op jonge leeftijd een grotere huwelijksvruchtbaarheid door een verlenging
van de vruchtbare periode van de vrouw.
Ïïen andere invalshoek is de relatie tussen analfabetisme en gedwongen huwelijk. Het is
in de gezinssociologie een algemeen geaccepteerd feit dat grotere scholingsmogelijkheden
de kans op een gedwongen huwelijk aanzienlijk kunnen verminderen. De mate van analfa
betisme wordt uitgedrukt - zoals eerder is uiteengezet - met het al dan niet kunnen onder
tekenen van de huwelijksakte. Het aantal analfabeten dat in Kortgene betrokken was bij
de beide genoemde huwelijksvarianten geeft tabel 3.12 weer.
113
