Tabel 3.12. Analfabetisme bij gedwongen en conventionele huwelijken, 1811-1854
gedwongen
conventioneel
abs.
abs.
man
25
19,8
32
27,8
vrouw
55
43,6
56
48,6
Onze onderzoeksresultaten wijzen niet op een sterk correlatief verband tussen gedwongen
huwehjk en analfabetisme. Het aantal analfabete mannen en vrouwen ligt zelfs relatief
lager in vergelijking met de conventionele huwelijken. Mogelijk speelt het beperkte onder
zoeksmateriaal hierbij een rol.
Hoofdstuk 4. Voortplanting
In dit hoofdstuk is het voortplantingspatroon van de Kortgeense bevolking in de eerste
helft van de 19e eeuw onderwerp van bespreking. Ondanks de direkte samenhang die er
bestaat tussen huwehjk en voortplanting prefereren wij uit oogpunt van overzichtelijk
heid een aparte behandeling. Waar nodig zal naar de voorafgaande paragrafen over het
huwelijkspatroon worden verwezen.
Geboorten- en sterftecijfers zijn bruikbaar voor het opsporen van demografische fluc
tuaties op korte termijn. Deze indicatoren zijn te sterk afhankelijk van de leeftijdsop
bouw en de samenstelling van een populatie om als betrouwbare graadmeters te kunnen
dienen voor de menselijke voortplanting.
Het verdient dan ook aanbeveling voor een langere onderzoeksperiode gebruik te maken
van huwelijksvruchtbaarheidscijfers, hierbij wordt het aantal geboorten gerelateerd aan
het aantal gehuwde vrouwen in de leeftijdsklassen van 1545 jaar (aantal geboorten per
1000 vrouwen). Bij de huwelijksvruchtbaarheidscijfers blijft de voortplanting buiten het
huwehjk buiten beschouwing; de gepresenteerde cijfers betreffen derhalve uitsluitend de
legitieme vruchtbaarheid.
4.1 Analyse van de huwelijksvruchtbaarheid
In tabel 4.1 zijn de provinciale huwelijksvruchtbaarheidscijfers over de periode 1851-
1855 opgenomen (51).
Tabel 4.1Aantal wettelijk geborenen per 1000 gehuwde vrouwen van 1544 jaar over
de periode 1851-1855 (gemiddeld per jaar)
provincie
huwelijksvruchtbaarheid
Zuid-Holland
390,5
Zeeland
377,3
Utrecht
372,8
Limburg
359,5
Noord-Brabant
346,5
Gelderland
342,0
Noord-Holland
332,7
Overijssel
326,2
Drente
325,3
Groningen
318,3
Friesland
312,1
114
