moede, kuisheid en gehoorzaamheid om als soldaten van Christus de Mohammedanen te
bestrijden. Ze escorteerden pelgrimsgroepen, werden ingezet bij veldtochten en bemanden
de imposante burchten van de Orde.
Ondanks hun bloedig fanatisme en militaire kunde waren de ridderorden niet in staat de
uiteindelijke ondergang van de kruisvaardersstaten tegen te houden. In 1291, na de val
van Acco, het laatste christelijke bolwerk in het Heilige Land, verplaatsten de Johannie-
ters hun hoofdkwartier naar Cyprus. Niet voor lang, want in 1309 trokken ze door naar
het pirateneiland Rhodos waar ze ruim twee eeuwen hun basis zouden houden. Van hier
uit bestookten ze voortdurend de Turken en maakten als christelijke zeerovers met hun,
uit grote galeien bestaande, marine het oostelijk deel van de Middellandse Zee voor de
Mohammedanen onveilig. Daarbij verwaarloosden ze de oorspronkelijke verplegingstaak
niet. Het grote hospitaal op Rhodos bood vriend en vijand onderdak.
In de 15e eeuw, vooral na de val van Constantinopel in 1453, werd hun positie steeds
hachelijker. Driemaal, in 1444, 1479 en 1522, sloegen de Turken het beleg rond Rhodos.
De laatste aanval betekende het einde van de vestiging op het eiland. De Johannieters
moesten zich overgeven maar kregen voor hun dapperheid de vrije aftocht aangeboden.
Keizer Karei V die hun gevechtskracht goed kon gebruiken, bood het eiland Malta als ver
blijfplaats aan. Hier hadden zij zich nog eenmaal tegen de Turken te verweren in het lang
durige beleg van 1565. Toen na de slag bij Lepanto in 1572 voorgoed de Turkse dreiging
voor Europa was afgewend, hoefden de Johannieters die vanaf deze tijd ook wel Maltezer
ridders werden genoemd, nauwelijks nog de wapens op te nemen. Ze verloren daarmee in
wezen ook hun functie en reden van bestaan. Veel activiteiten ontplooiden ze niet meer.
Toen Napoleon in 1798 het eiland aanviel, gaf de grootmeester het zonder slag of stoot
prijs en vluchtte naar Italië. Later werd in Rome een nieuw hoofdkwartier opgericht.
Sindsdien is de Orde ais een verplegingscongregatie nog in Italië en Oostenrijk blijven
voortbestaan.
afb. 2) Johannieter. Miniatuur uit een 13e eeuws
handschrift. Bibliothèque Nationale te Parijs.
37
