Kerk en toren
Op de bekende 17de eeuwse gravure van het dorp Biezelinge zien we op de achtergrond
kerk en toren van Eversdijk afgebeeld. Voor zover het te onderscheiden is, een éénbeukig
kerkgebouw met een forse toren. Andere afbeeldingen van het gebouw hebben we nergens
kunnen ontdekken.
Volgens mededeling van Janse had het koor van de kerk een rechte sluiting (22).
Vanaf het begin van de hervorming in deze omgeving - omstreeks 1580 - is het kerkge
bouw niet meer gebruikt. Toch was omstreeks het midden van de 18de eeuw het gebouw
kennelijk nog in een redelijke staat, want in de beschrijving van Zeeland van Isaak Tirion
lezen we: "Een klein kwartier Uurs ten Zuidwesten van 't Dorp Biezelinge legt het Dorp
Eversdijk. Dit is klein, doch heeft een mooi Kerkje met een dikken Tooren, waar in nog
nooit door die van den Hervormden Godsdienst is gepredikt; waarschijnlijk omdat het
Dorp, wegens zijne kleinheid en nabijheid aan Biezelinge, geen eigen Predikant behoeft"
(23).
Hoewel daarover geen gegevens bekend zijn, lijkt het waarschijnlijk dat de kerk door
boeren uit de omgeving als opslagplaats gebruikt is gedurende de periode dat dit nog
mogelijk was. Geleidelijk aan is de kerk, waaraan ongetwijfeld nooit meer enig onderhoud
plaats vond, dermate bouwvallig geworden, dat deze in 1821 is ingestort en daarna ver
der geheel gesloopt (24).
De toren is afgebroken in 1840. Direct daarna is de haan van de toren geplaatst op het
woonhuis van de boerderij Kloosterhof te Biezelinge, want Swalue schrijft al in 1843:
"Op de hofstede Kloosterhof, staande op den grond van het voormalig klooster, zult gij
thans eenen buitengewoon grooten haan zien prijken, maar denkt daarbij niet aan een
symbool van dien vroegeren naam. Want het is de haan van den onlangs afgebroken toren
van Eversdijk, dien de tegenwoordige bewoner gekocht en tot sieraad op zijne woning
geplaatst heeft, maar daarbij thans door eene inscriptie dien oorsprong heeft aange
duid" (25).
Ook de voorlopige lijst der Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst uit 1922
maakt melding van deze torenhaan (26). Toen het oude woonhuis van de boerderij Kloos
terhof in 1906 werd vervangen door een nieuw, werd ook op deze nieuwe woning de
torenhaan weer geplaatst. Bij de verkoop van de boerderij door de familie de Roo een
tiental jaren geleden, is de haan van het dak verwijderd en opgeslagen. Ondertussen is
hiervoor nog geen passende bestemming gevonden.
Het kerkhof van Eversdijk is in gebruik geweest tot eind 1947. Jac. Kloosterman Czn. is
de laatste geweest die er in december van dat jaar zijn laatste rustplaats heeft gekregen.
Kerkelijke geschiedenis
In de bisschoppelijke oorkonde van 1247 wordt de kerk van Eversdijk voor het eerst ge
noemd. Waarschijnlijk zal de stichting plaats gevonden hebben in het begin van de 13de
eeuw.
Oorspronkelijk was de kerk van Eversdijk een dochterkerk van de Westmonster te Middel
burg. In 1266 werd bij de verdeling van de Westmonster tussen de Utrechtse abdij van
Sint Paulus en de Middelburgse abdij, Eversdijk aan Sint Paulus toegewezen (27). De kerk
van 's Gravenpolder is waarschijnlijk, gezien de aanspraken van de Sint Paulusabdij op
de tienden in dit gebied, een dochterkerk van Eversdijk (28).
Over de heilige, aan wie de kerk van Eversdijk gewijd was, tasten we in het duister. De
inventaris van de kerkpatrocinia van H.J. Kok laat dit voor Eversdijk in het midden (29).
Toch kunnen we met een vrij grote mate van waarschijnlijkheid stellen, dat deze kerk ge
wijd geweest kan zijn aan St. Sebastiaan. We baseren deze veronderstelling op de naam
van de klok in de toren van Eversdijk, die als opschrift droeg: "Sebastiaen ben ic ghegoten
van Peter Waghevens te Mechelen binnen lof heb God uit rechter minnen. MCCCCCXXV"
(1525) (30).
60
