Gelukkig gaf de pater die het artikeltje in de Volksmissionaris schreef, een verwijzing naar
een andere bron en wel naar B. de Jonghe, Belgium Dominicanum De Conventu Gandensi.
We hadden namelijk nog steeds geen weerwoord gevonden op het merkwaardige verschijn
sel van het ontbreken van een altaar van het Heilig Kruis in Eversdijk. En dit weerwoord
zat verscholen in de tekst van B. de Jonghe, die na een groot aantal vergeefse pogingen
tenslotte te voorschijn kwam, dank zij de uitstekende hulp van de mensen van de Provin
ciale Bibliotheek van Zeeland en van de Bibliotheek van het Provinciaal Genootschap van
Kunsten en Wetenschappen in Noord Brabant (39).
Wie schetst namelijk onze verbazing toen we ontdekten dat in deze Latijnse tekst gespro
ken wordt, niet van EVERSDIJK, maar van ELFDIJK (of Elsdijk), wat we, daar zal nie
mand aan twijfelen, moeten vertalen in ELLEWOUTSDIJK!
Voor deze latijnse tekst verwijzen wij naar bijlage D, voor de zo letterlijk mogelijke Ne
derlandse vertaling naar bijlage E. Theoretisch is het mogelijk dat de schrijver van het
artikeltje in de Volksmissionaris in de war is gebracht door de mededeling, dat het bewus
te dorp vlak bij Goes, een stad in Zeeland op het eiland Zuid-Beveland, lag. Eversdijk lag
uiteraard aanzienlijk dichter bij Goes dan Ellewoutsdijk.
Veel voor de hand liggender is echter de veronderstelling, dat de man gewoon maar slor
dig is geweest en mogelijk tevens slecht op de hoogte van de situatie op Zuid-Beveland en
de omliggende eilanden in de middeleeuwen en dus niet heeft geweten dat er zowel een
dorp Ellewoutsdijk als een dorp Eversdijk was, die ook nog beide aan de Westerschelde
lagen.
Hiermede is ook het ontbreken van het altaar van het Heilig Kruis opgelost, want in Elle
woutsdijk was dit wel degelijk aanwezig (40). Conclusie, spijtig of niet: Eversdijk is een
legende armer en Ellewoutsdijk is een legende rijker dan we tot nu toe wisten. In de En
cyclopedie van Zeeland zou onder het trefwoord Eversdijk in de volgende druk de zin
"ter herdenking van het mirakel van het H. Kruis vonden er eens per jaar bedevaarten
plaats naar Eversdijk", waarschijnlijk het beste geschrapt kunnen worden.
De overlopers
De oudste bewaard gebleven overlopers zijn die van 1587 en 1594 (41). Hierin is Evers
dijk reeds samengevoegd met de Galgoordpolder, een poldertje wat aan de oostzijde van
Eversdijk tegen de haven van Biezelinge gelegen was. De dijk die de grens heeft gevormd
tussen Eversdijk en Galgoord is vele jaren geleden geheel geslecht en alleen voor ingewij
den is hiervan in het veld nog iets te vinden. Bodemkundig is de grens tussen het oudland
van Eversdijk en het nieuwland van Galgoord precies aanwijsbaar.
De verdeling over de hoeken was volgens de oudste overlopers als volgt
Den Gheerhouck, beghonnen van den Zwarten Weel inne
streckende zuyt ende west oppe:
Den Hilhouck, daer Pieter Corns Cnuyt in woont, comende
aent ambacht van Cloetinge beghonnen van oosten inne
streckende eerst west ende dan oost op:
Den houck voor Marinus Willemsen, beghonnen van zuyt-
westen inne streckende noortoost oppe:
Liehouck, beghonnen van oosten inne liggende met
't ambacht van Cloetinge gemeene in twee stucken
streckende noortwest oppe:
Den houck tusschen 't Westdorp ende de kercke benevens
't lange wegelinck, beghonnen vanden steenwech af strecken
de west oppe:
Den Noorthouck, beghonnen van zuytoosten inne:
Den Twaelf gemeethouck, beghonnen van zuyden inne
aende brugge:
153 gem. 50 r.
39 gem. 114 r.
83 gem. 8 r.
21 gem. 161 r.
142 gem. 120 r.
59 gem. 8 r.
12 gem. 227 r.
64
