ARCHELOGISCH ONDERZOEK VAN DE DUIVELSBERG TE KAPELLE, ZUID-BEVELAND
pers kan zijn dat hun huis nabij of op de Duivelsberg, waarvan Smallegange in 1696 al geen beschrij
ving meer kon geven, reeds vóór 1583 is gesloopt en dat hun bezittingen in deze hoek verkocht zijn
(6).
De eerstvolgende vermelding treffen we aan op de kaart van W.T. Hattinga uit 1747-1748, waar exact
op de plaats waar op de 19de eeuwse kadasterkaart een huis staat ingetekend (afb. 2, nrs. 51-52)
een hofstede staat vermeld met de naam Eliwerve. Uit de vergelijking van de kadasterkaart en de
topografische kaart met de terreinsituatie ten tijde van de opgraving valt de conclusie te trekken dat
we de hofstede Eliwerve óp de kunstmatige ophoging mogen situeren (7). Gezien de gewijzigde
naam is het onwaarschijnlijk dat de hofstede in het midden van de 18de eeuw weer werd bewoond
door het geslacht Hillewerve. Ook in 1813 wonen er geen mensen op Kapelle met deze naam (8).
In 1840 of 1841 wordt de hofstede afgebroken (9).
Voor de volledigheid kan nog worden vermeld wat dominee Dresselhuis in 1832 over de plaats zegt:
"Ook lag ten N. van het dorp de Eliwerve, welker naam, in den Duivelsberg verbasterd, tot dwaze
sprookjes aanleiding heeft gegeven. Hij duidt nogtans alleen eene kleinere soort van terpen, of opge
worpen hoogten aan, op welke men bij voorkeur de landhoeven opsloeg, wier omgelegene grond
daarom de werf, of gelijk men hier zegt het erf genoemd wordt" (10). Wat hij er in een geschrift
uit het jaar 1845 aan toevoegt hoeft hier niet te worden herhaald (11). Bij de inventarisatie van 1897
weet De Man nog wel van het bestaan van Eliwerve, doch kan de berg in het terrein niet terugvinden
(12). Bij de sloop van 1840 is blijkbaar dus ook het grootste deel van de hoogte afgegraven.
De studie van Dekker over Zuid-Beveland geeft een verdere wetenschappelijke onderbouwing
betreffende de kunstmatige woonhoogten, de werven, en van de vroege bewoning van het gebied
ten zuiden van de in de 12de eeuw aangelegde Braanjendijk, die ten noorden van de Hillewerveweg
Afb. 3 Profielsleuf III gezien vanaf de Duivelsberg in de richting van Kapelle. Foto R.M. van Heeringen.
119