R.M. VAN HEERINGEN
De tweede periode in het bestaan van de Duivelsberg wordt gevormd door de ophoging tot "hoge
berg". Op historische gronden en enkele aanwijzingen uit opgravingen kan worden aangenomen dat
dit in de 13de eeuw is gebeurd met als doel de aanleg van een verdedigbare motte. Het cirkelvormige
perceel op afb. 1 is in dit opzicht bepaald intrigerend. Hebben we hier te maken met het voorterrein?
Afgezien van het baksteenpuin aan de voet als mogelijke aanwijzing voor een gebouw op de top
en de aanwezigheid van brugpalen in de gracht zijn geen nieuwe gegevens boven water gekomen
die een verdere bevestiging voor deze theorie opleveren. De gevonden sporen komen treffend over
een met die van de opgraving van de vlucht-/kasteelberg van Maalstede even ten noordoosten van
Kapelle (19). De stratigrafie van de Duivelsberg is verder vergelijkbaar met die van de berg van
Abbekinderen (afb. 1, nr. 2) en past dus goed in het archeologische beeld zoals dat 30 jaar geleden
is geschetst (20).
Tenslotte is er nog een derde fase aantoonbaar die zeer waarschijnlijk verband houdt met de later
geheel geamoveerde hofstede Eliwerve (ca. 1700 - 1840).
Het opgravingsvlak heeft ons ook ingelicht over de ligging en grootte van het door Smallegange ver
melde huis. Dit lag ten noordwesten van de Duivelsberg. Het relatief korte bestaan van dit
omgrachte huis is mogelijk te wijten aan de heren van Maalstede die geen concurrentie geduld zul
len hebben in de onmiddellijke nabijheid van hun kasteel. Misschien mogen we de grondige verwij
dering van alle baksteen (en het hergebruik ervan) ook in dit licht bezien.
Besluit.
De opgraving heeft duidelijk gemaakt dat de lichte verhevenheid die bij het verschijnen van dit jaar
boek in een wat onverzorgde staat op de hoek van de Noordweg en de Coxstraat ligt, precies de
omvang en hoogte aangeeft van de 12de eeuwse vliedberg die bekend staat onder de naam Duivels
berg. De acht eeuwen geschiedenis tussen de aanleg van de berg en het heden laat zich aflezen aan
de grondsporen in en om de berg. Ook het omringende terrein bevat nog vele gegevens uit de 12de
eeuw en later. Het is dan ook te betreuren dat wederom in Kapelle een uit historisch oogpunt zo'n
interessant gebied, - met uitzondering van de berg zelf die wordt opgenomen in een wandelpark -,
aan woningbouw ten offer moet vallen.
NOTEN
1 Trimpe Burger 1983.
2 De Man 1897.
3 Smallegange 1696, 726-727.
4 Bijlo 1924, 26-27.
5 idem, bijlage no. 21, 132-134.
6 Deze interpretatie wordt gesteund door de resultaten van de opgraving. De datering van het aar
dewerk dat bij het huis behoort luidt: 15de eeuw.
7 De hoek in de recente sloot op het opgravingsterrein (afb. 5, 6) komt overeen met de zuidweste
lijke hoek van perceel 51-52 op de kadasterkaart (afb. 2).
8 IJsseldijk 1968, 619 bijlage VIII.
9 Bijlo 1924; IJsseldijk 1968, 108.
10 ab Utrecht Dresselhuis 1832, 42.
124
