MR. M.J. DE WITT HAMER, SOCIAAL, RADICAAL EN LIBERAAL, BOUWSTENEN VOOR EEN BIOGRAFIE
24. Bymholt, Geschiedenis Arbeidersbeweging, 2, blz. 367.
25. Bymholt, Geschiedenis Arbeidersbeweging, 2, blz. 142.
26. Bymholt, Geschiedenis Arbeidersbeweging, 2, blz. 143.
27. No. 1. Mr. A. Kerdijk, Over Winkelvereenigingen. Utrecht 1873.
No. 2. Mr. H. Goeman Borgesius, Over Coöperatieve voorschot-vereenigingen. Utrecht 1874.
No. 3. Mr. H. Goeman Borgesius, Over de rechtspersoonlijkheid der coöperatieve vereenigingen. Utrecht 1874.
No. 4. Mr. M.J. de Witt Hamer, Over Productievereenigingen. Utrecht 1874.
28. Samenstelling ontleend aan Bymholt, Geschiedenis Arbeidersbeweging, 2, blz. 176.
29. Abrahamse, Pers, blz. 270, 273, 274. Bymholt, Geschiedenis Arbeidersbeweging, 2, blz. 161.
30. Meertens, De Witt Hamer, blz. 15, meent dat De Witt Hamer pas in 1879 naar Middelburg verhuisde in verband met
de opheffing van de rechtbank te Goes. Dat dit 2 jaar eerder was blijkt uit het bericht in de GC. van 8 mei 1877, waarin
staat, dat hij met zijn broer Jan Gerard een associatie aanging, waarbij M.J. Middelburg voor zijn rekening nam. Verder
duidt ook het neerleggen van al zijn functies op een vertrek uit Goes. Zie hiervoor een brief van M.J. in Arch. Nut
Goes, inv.nr. 28. De brief dateert van 14 april 1877. Officieel verliet hij Goes op 12 mei 1877, zie Bev.reg. Goes,
1869-1881, 8, blz. 56.
31. Het laatste nummer verscheen op 29 december 1877. Zie Bymholt, Geschiedenis Arbeidersbeweging, 2, blz. 232.
32. Zowel Meertens, Opkomst socialisme Middelburg, blz. 24-36, Borrie, F.M. Wibaut, Mens en Magistraat blz. 16, als
Wibaut, Levensbouw, Memoires, blz. 78, refereren hieraan. De lezing van de Zeeuwse Encyclopedie dat dit een groep
was die lezingen hield over en het lezen van werken van Multatuli wordt nergens bevestigd of zelfs maar genoemd.
Zie Zeeuwse Encyclopedie, III, blz. 50. Slechts Wibaut stelt dat het eerste contact met zijn latere vrouw dankzij hun
ideeën over Multatuli werd gelegd. Zie Wibaut, Levensbouw, Memoires, blz. 83. In de Zeeuwse Encyclopedie wordt
De Witt Hamer éénmaal genoemd en dan als socialist Zie aldaar, III, blz. 105. Laten we het er maar op houden dat
er een informeel links liberaal circuit bestond in Middelburg, waar regelmatig bijeenkomsten waren. In deze kring ont
stonden vele vriendschappen voor het leven.
33. Van Ommen, De Grondwet, blz. 48. M.J. de Witt Hamer was lid van de commissie die het reglement opstelde van
deze nieuwe kiesvereniging, omstreeks juli 1879. Leden waren verder mr. W.A. van Hoek, D. Jeras en zijn neef mr.
F.M.C. van Deinse.
34. Zie hiervoor de paragraaf H. Snijders-Mr. M.J. de Witt Hamer.
35. Wibaut, Levensbouw, Memoires, blz. 97.
36. Onder andere samen met F.M. Wibaut.
37. Gegevens ontleend aan Meertens, Opkomst Socialisme Middelburg, blz. 15 en de MC. 9 december 1925 en de GC.
11 december 1925.
38. Zie van Renterghem, Autobiographic, 2, blz. 644.
39. MC. 9 en 11 december 1925. Meertens, De Witt Hamer, blz. 15.
40. GC. 11 december 1925.
41. Deze telde in 1860 een 26-tal werknemers.
42. Deze dienst werd uitgevoerd door de stoomboot 'Stad Goes', directeur en medeeigenaar van de firma J.A.A. Fransen
van de Putte. Deze firma wisselde verschillende keren van eigenaar. In 1883 kocht H.F. v. Renterghem de firma en
liet de "Stad Goes" moderniseren. Na deze modernisering heette de boot "Admiraal de Ruyter".
43. De molen telde een viertal werknemers. Eigenaar G.H. Kakebeeke.
95
