A.P. DE KLERK
93. Notulen staten1590, p. 62. Eerstgenoemde kerk zal die van Nieuwerkerke (Schouwen) zijn, aangezien de kerk van
Nieuwerkerk (Duiveland) in 1579 op de nominatie van restauratie staat. Het ligt voor de hand dat laatstgenoemde van
de vier kerken die van looperskapelle is.
94. Notulen staten, 1591 maart 23, p. 48.
95. De Jonge van Ellemeet, p. 187 noot 2; p. 196. Lantsheer en Nagtglas, II, p. 380.
96. De Meij, pp. 53; 82-83.
97. S.F. Kuipers, Dammen en dijken. In: Kroniek van het land van de zeemeermin (Schouwen Duiveland), 1982, p. 16.
98. PB Middelburg, Reg. notulen staten, III, 1577 juli 15, p. 1 (i.v. kerkelijke zaken). Zie ook: Te Water, p. 212.
99. De Bruin, p. 23.
100. Notulen staten, 1648 nov. 21, p. 344.
101. PB Middelburg, Reg. notulen staten, 1, 1660 maart 20, p. 20 (i.v. ambagts heerlijkheden).
102. Notulen staten, 1604 okt. 6, pp. 209-210.
103. L. Lasonder, De archieven van Popkensburg en St. Laurens. In: VROA, 32 (1909), nr. 80 (1640).
104. Notulen en staten, 1594 juli 7, p. 186. Ermerins, VII, 2e stuk, p. 24. De Jonge van Ellemeet, p. 224.
105. Ermerins, 1, 2e stuk, p. 34.
106. R.H. Bremmer, De nationale synode van Middelburg (1581). In: WZG, 1 (1981), p. 32 en bijl. C pp. 58-59.
107. De Jonge van Ellemeet, pp. 196-198.
108. Zie over de veranderde rol van de kerk, maar met name over de gewijzigde inrichting van het kerkgebouw, o.a. C.A.
van Swigchem, Een blik in de Nederlandse kerkgebouwen, Den Haag 1970.
109. Van Deursen 1980, pp. 40-41. Aldaar i.h.a. de achtergronden van het hier besprokene.
110. O.a. J.M. Roof, De Rooms-katholieke Zeeuwen in het laatste kwart van de zestiende eeuw. In: WZG, I (1981),
pp. 205-208.
111. Te Water noemt als plaatsen aanvankelijk te arm voor het onderhoud van een predikant en een schoolmeesterVrouwen
polder, Kleverskerke, Sint Laurens en Ritthem. Te Water, p. 197. Vergelijk ook: Rogier, II, p. 392.
112. Hulsbergen, pp. 47, 49. Ook: Te water, p. 304 en bijlagen p. 62.
113. Hulsbergen, p. 49. Ook: M.W.L. van Alphen, Nieuw Kerkelijk Handboek, Gouda 1909, bijl. Q. Aldaar, p. 137, de
mededeling dat ook Kruiningen al in 1578 een predikant bezit.
114. Hulsbergen, p. 49.
115. O.J. de Jong, Kerkgeschiedenis. In: W.J. Formsma e.a. (red.), Historie van Groningen, Groningen 1976, p. 366.
116. Notulen staten, 1774, bijl. pp. 1-2.
117. PB Middelburg, Reg. notulen staten, I, p. 20 (i.v. ambagts heerlijkheden).
118. Ibidem, III, p. 31 (i.v. kerkelijke zaken).
119. Heeringa, nr. 1831.
120. PB Middelburg, Reg. notulen staten, III, p. 48 (i.v. kerkelijke zaken).
121. Notulen staten, 1699 mei 2, p. 133. Ibidem, 1699 sept. 23, p. 205.
122. Ibidem, 1749 sept. 19, p. 365.
123. De Smit, p. 126.
124. Heeringa, nrs. 1831 t/m 1837.
125. Notulen staten, 1749 dec. 5, p. 504. Het dan nog bestaande koor moet of hersteld, of afgebroken worden. Het laatste
gebeurt.
126. Van der Aa, VIII, 1846, pp. 553-554. Ook: Van der Horst, VI, 1878, p. 449; en: C.A. van Swigchem, De Ned. Herv.
kerk te Grijpskerke. In: Bulletin Stichting Oude Zeeuwse Kerken, nr. 11 (1983), pp. 3-14.
127. PB Middelburg, Reg. notulen staten, III, 1683 febr. 23, p. 43 (i.v. kerkelijke zaken). Zie ook: K. Wielemaker, Bigge-
kerke, Middelburg 1903, pp. 112-116.
128. PB Middelburg, Reg. notulen staten, III, 1684 april 13, p. 44 (i.v. kerkelijke zaken).
129. Ibidem, III, 1669 febr. 13, p. 31 (i.v. kerkelijke zaken).
130. Ibidem, III, 1684 april 22, p. 44 (i.v. kerkelijke zaken).
131. Van der Aa, II, 1840, p. 24. De Smit, pp. 126-127.
132. G.S. van Holthe tot Echten, Zeeland en Lodewijk Napoleon. In: AZG, 1980, p. 126.
133. Veel gegevens over afbraak van kerken in: C.A. van Swigchem, 200 jaar monumenten van bouwkunst in Zeeland. In:
ZGdW 1769-1969, 1969, pp. 36-89.
134. Groot, p. 27.
135. R. Fruin, De keuren van Zeeland, 's-Gravenhage 1920 (Werken Ver. tot uitg. der bronnen v.h. oude vaderl. recht, 2e
reeks, nr. 20), p. 95 art. 95.
136. P. Glazema, Gewijde plaatsen in Friesland, Meppel 1948, p. 194.
137. Van Deursen, 1980, pp. 40-43.
138. Van Deursen, 1974, p. 21.
108
