ANALFABETISME EN ONDERWIJSDEELNAME IN GOES GEDURENDE DE I9E EEUW
als een „schoolperiodecurve" ingetekend. Tussen de schoolperiode (6-12 jaar) en de leeftijd van
het gesloten huwelijk kan ruwweg een tijdsverschil van ongeveer 20 jaar worden aangemerkt, i.e.
de gemiddelde huwelijksleeftijd -/- het gemiddelde van de schoolperiode. Vermeld zij dat de
gemiddelde huwelijksleeftijd voor mannen in ons onderzoeksbestand 26,8 jaar bedroeg en voor
vrouwen 26,3 jaar (aantal huwelijken: 3749).
Behoudens de beginperiode is in de grafiek een nagenoeg parallel verloop van de beide curven (i.e.
S 1 versus H 1 en S 2 versus H 2) zichtbaar met een time-lag" van ongeveer twee decennia. Het
nagenoeg identieke patroon van de curven toont aan dat wij een onderzoeksbestand van voldoende
grootte hebben gevormd.
Zowel voor mannen als vrouwen zien we in de periode 1871/80 de reeds gesignaleerde kentering
ten goede, zij het dat er van niveauverschil sprake is. Later zullen we zien dat de sterke verminde
ring van het analfabetisme na 1870 in directe relatie stond met de verbetering van het schoolbezoek
na het midden van de vorige eeuw. Zie voor dit laatste tevens de sterk opwaartse lijn na ongeveer
1860 van het schoolbezoek in grafiek 3.1 (curve van het 9-jaars gemiddelde). Dit patroon werd
in grote trekken ook teruggevonden in het onderzoek over de dorpen in de Kempen (15).
Tot slot van deze paragraaf gaan we nader in op de homogamie, d.w.z. de vraag in hoeverre alfabe
ten en/of analfabeten met elkaar huwen. Het is aannemelijk om te veronderstellen dat grotendeels
werd gehuwd binnen hetzelfde sociale milieu. Het vraagstuk van de relatie die mogelijkerwijs
bestaat tussen sociale klasse en alfabetisme hangt hiermee samendit laatste aspect komt in para
graaf 2.5 meer in detail aan de orde.
Grafiek 2.2
Analfabetisme naar geletterdheid van de partner bij huwelijkssluiting per 10-jarige periode Goes
1811-1900
o
A. alfabete man die huwt met alfabete vrouw;
B. alfabete man die huwt met analfabete vrouw;
C. analfabete man die huwt met alfabete vrouw;
D. analfabete man die huwt met analfabete vrouw.
1811
/20
1821
/30
1831
/40
1841
50
1851
/60
1861
/70
1871
/80
1881
190
1891
'1900
11