ANALFABETISME EN ONDERWIJSDEELNAME IN GOES GEDURENDE DE 19E EEUW Opm. 1Voor de jaren 1868, 1869 en 1870 zijn geen afzonderlijke cijfers voor het openbaar/bij zonder onderwijs beschikbaar. Opm. 2: Over de periode 1824-1838 registreren de cijfers de leerlingen die „voor korteren oflan- geren periode" op de school aanwezig waren. Vanaf 1839 is in de cijferreeks sprake van jaarlijkse momentopnames per 15 januari. Op 1 november 1880 trad de onderwijswet van 17 augustus 1878 in werking. Hierin werd o.a. bepaald dat voortaan het aantal leerlingen per 31 december moest worden genoteerd. De dubbele registratie voor 1881 is dienaangaande het gevolg van het verleggen van het meetpunt van de winteropname naar de jaarlijkse ultimoregistratie, i.e. van 15 januari 1881 naar31 december 1881. Noten Hoofdstuk 1 (1) A.M. van der Woude - Analfabetisme in Europa, in: Spiegel Historiael, 7, 1972 (3), p. 182-190. (2) A.M. van der Woude - Alfabetisering, in: NAGN 7, Haarlem 1980, p. 260. (3) E.P. de Booy - Kweekhoven der wijsheid, Zutphen 1980, p. 272. (4) C.G.W.P. van der Heijden - Anfalfabetisme en schoolbezoek in enkele Kempische gemeenten gedurende de negentiende eeuw, in: Noordbrabants Historisch Jaarboek, deel I, 1984, p. 179-216. (5) H. Knippenberg - Deelname aan het lager onderwijs in Nederland gedurende de negentiende eeuw, Amster dam 1986. Hoofdstuk 2 (6) Zie voor een theoretisch overzicht: Van der Heijden, Analfabetisme en schoolbezoek, p. 180-185. (7) Op de ontwikkeling van de „schriftkwaliteit" van de geplaatste handtekeningen hopen wij in het kader van ander onderzoek nader in te gaan. (8) A.M. Van der Woude - Alfabetisering, p. 257. (9) Van der Heijden - Analfabetisme en schoolbezoek, p. 181. (10) Zie 3.2 (11) O.W. Hoogerhuis - Het huwelijks- en voortplantingspatroon van Kortgene in de eerste helft van de 19e eeuw in: Historisch Jaarboek voor Zuid- en Noord-Beveland, nr. 12, 1981, p. 110. (12) A.M. van der Woude - Alfabetisering, p. 257-264. C. Algoet en C. Vandenbroeke - Alfabetisme in Vlaan deren en inzonderheid in Zuidelijk Vlaanderen, in: Jaarboek De Gaverstreke, Waregem 1977, p. 151-157. Zie voor cijfermateriaal België/Gent (1780-1860)A.M. Vermeulen - Determinanten van het alfabetiseringsproces te Gent in de 19e eeuw, in: Handelingen der maatschappij voor geschiedenis en oudheidkunde te Gent 1984, p. 127. (13) C.G.W.P. van der Heijden - Analfabetisme en schoolbezoek, p. 189-192. De door hem gebruikte onder zoeksmethode wordt bij de relatie tussen ouders en kinderen (bijlage 1) door ons gevolgd. (14) In 2.4 wordt uiteengezet dat tussen de schoolperiode en de leeftijd van het gesloten huwelijk gemiddeld een tijdsverschil van 20 jaar ligt. (15) C.G.W.P. van der Heijden - Analfabetisme en schoolbezoek, p. 194. (16) A.M. Vermeulen - Determinanten van het alfabetiseringsproces te Gent, p. 139. Zie ook grafiek lib in het artikel van A.M. van der Woude - Analfabetisme in Europa, p. 190. Helaas wordt het curveverloop (i.e. voortschrijdend 7-jaars gemiddelde) over de gesloten huwelijken te Nijmegen niet nader toegelicht. (17) C. Algoet en C. Vandenbroeke - Alfabetisme in Vlaanderen, p. 169-173. Deze beide auteurs hebben de indeling van Keuppens gevolgd die in een eerder stadium een onderzoek over Turnhout verrichtte. Zie hiervoor C. Keuppens - Bijdrage tot de studie van het analfabetisme en lager onderwijs te Turnhout, in: Taxandria, 1966, p. 3-96. (18) Zie 3.2.1 (19) J.D.H. Harten - De verzorging van het platteland van de Zeeuwse eilanden in de Franse tijd, inBulletin Geografisch Instituut van de Rijksuniversiteit Utrecht, serie III, nr. 1971, p. 54-55. (20) Zie o.a. H. van Dijk - Rotterdam 1810-1880, Schiedam 1976, p. 299. (21) H. de Vries - Landbouw en bevolking tijdens de agrarische depressie in Friesland (1878-1895), Amster dam 1971, p. 201-202. (22) H. de Vries - Landbouw en bevolking, p. 105-106 en p. 133-137. 33

Tijdschriftenbank Zeeland

Historisch Jaarboek Zuid- en Noord-Beveland | 1987 | | pagina 35