J.H. ROMBACH
in een brief van de schout P. Vader van 16 juli. Deze voelde zich als patriot toen blijkbaar reeds
zo bedreigd, dat hij deze brief aan de heren in Alkmaar niet rechtstreeks durfde verzenden, maar
hem insloot bij een brief aan zijn broeder (bedoeld zal zijnzwager Ivangh te Bergen) en bovendien
ter post bezorgde in Bergen op Zoom toen hij toch zijn zoon daar naar school moest brengen. We
drukken de brief met verslag van de gebeurtenissen te Kortgene in de nacht van 6 op 7 juli (1787)
hier in zijn geheel af.
,,WeI Edel Geboren Gestrenge He eren,
De plundering, moedwil en ongebondenheid is in deze provincie tot een zoodanigen overmaat
gesteigert, dat dezelve te menigvuldig en schrikkelijk zijn om die te verhalen: ik sal mij slegts
bepalen bij het voorgevallene in dit eiland, en wel bepaaldelijk 't geen in de nagt tusschen den 6e
en 7 july te Cortgeen gebeurden. Vooraf dien ik te melden, dat er vrijdag den 6e july een gerugt
liep dat die uit het eiland Walcheren na Cortgeen soude overkomen om aldaar de op nieuws
aangestelde patriottische regeering te vermoorden en hunne huizen in puinhoopen te veranderen.
Dit gerugt deed de president burgemeester en scheepen resolveeren den balljuw Amijs te verzoeken
om de magistraat ten aller spoedigsten mogelijk te doen vergaderen, met dat gevolg, dat 's avonds
ten 6 uuren de magistraat bij een kwam. Op de propositie van de balljuw wierde goedgevonden
dewijl op alle tooms thans vlaggen uitgestoken waren, zulks ook te Cortgeen te doen en vrijheid
te geven om orange te dragen, gelijk zulks eenparig wierd geresolveerd als het eenigst middel om
een gedreigde verwoesting te ontgaan. De vlag wierd direct op de toom geplaatst. Dan men
resolveerde om de vrijheid tot het dragen van orange cleur niet bij publicatie maar slegts bij monde
bekend te maken, vertrouwende de meerderheid dat men hiermede wel zoude vergenoegt zijn. Maar
wat gebeurt er Niet die uit het eiland Walcheren maar die van het nabuurig Wissenkerke kwamen
des nagts omtrent 12 uuren met slaande trom en onder ijsselijk geschreeuw ten getale waarschijn
lijk wel 400 man, alle met stokken en knuppels gewapent Cortgeen intrekken. Aan mijn huis
komende wierd ik versogt buiten te komen, dat ik als op dat tijdstip in geen staat van defensie tegen
zoodanigen meenigte zijnde, gewillig deed en vroeg wat hun begeeren was Ik kreeg ten antwoord
dat ik versogt werd in de magistraatskamer te komen. Ik seide hun indien de magistraat vergaderde
dat ik soude komen. Waarop ik kort daarna door de boode geciteerd wierd en weynig tijds daarna
passeerde mij den balljuw Amijs, seggende wij sullen nog moeten vergaderen. Ik volgde hem en
in 't kort waren alle de leden, uitgezonderd twee, die buiten Cortgeen wonen, present. De
woedende meenigte stoof dan de kamer in, spraken egter bescheiden en zeyden dat zij door die uit
Walcheren waren bedreigt, indien sij de Cortgeennaars tot geen prinslui maakten, dat sij souden
overkomen en alles verwoesten; dat zij daarom best hadden geoordeeld om een plundering voor
te komen ons te versoeken dat er vrijheid wierd gegeven tot het dragen van orange. De magistraat
beantwoordde hun dat er reeds des avonds tevoren die vrijheid vergunt was, waarmede sij scheenen
vergenoegt te zijn. Egter vroegen zij om een fooytje, dog liefst in bier, voorgevende dat sterken
drank dikwels de gemoederen te veel tot moetwil zoude aansetten, 't welk wierd gelaudeerd en hun
een ton bier wierd toegestaan. Wij bleven dus gerust, omtrent een uur tijds, wanneer een andere
woedende hoop boven kwam en een papier overgaf met en onder het uitbraken van een menigte
vloeken, om dit geteekent te willen hebben. Hoofdsakelijk behelsde het een belofte van balljuw,
burgemeesteren, scheepenen en de secretaris om het land bij den brouwer Karman in pagt geweest
hem voor andere 7 jaaren te zullen verpagten en voorts om de oude constitutie aan te kleven en
Willem de 5e in zijne waardigheden te herstellen. Ik tragte hun te overreden, dat wat het eerste
betrof het eens anders goed was en dus dat nog ik nog iemand der leden anders dan volgens onse
last konde ofte mogte handelen en dat het tweede aanbelangende dit een saak was, die door de stem
in staat hebbende leden en steeden moest worden beslist, dus dat de stad Cortgeen als geen stem
in staat hebbende daartoe niets konde toe of af doen. Dan was alles tevergeefs, het was bij de
42
