zijn gehouden.
Het kerkhof was van de omringende percelen afgesloten door een hek, sloten, hagen, enz., wat
niet verhinderde dat het als algemeen voetpad en bleekveld werd gebruikt. In 1865 werd besloten
een en ander te verbieden en het kerkhof afgesloten te houden. (81) Dat hielp natuurlijk niet, want
oude gebruiken verdwijnen nu eenmaal niet door één pennestreek. Acht jaar later bleek dan ook
nog dezelfde klacht bij kerkvoogden te bestaan. (82)
Toen in 1895 het houten hek bij de ingang van de kerkdreef versleten was, werd het vervangen
door het grote gietijzeren hek dat tot 1977 is blijven staan (afb. 85). Het werd geleverd door de
firma Hasselbach Zonen te Bergen op Zoom. De totale kosten, inclusief plaatsing, bedroegen
241.40. (83) Enkele jaren later werden de punten van de rechstaande staven verguld. (84)
Het kerkhof als begraafplaats
In onze streken is het terrein rond een kerk, het kerkhof, van overoude tijden en overal bestemd
geweest als begraafplaats. In een aantal ons omringende landen is dat nog steeds zo. De woorden
kerkhof en begraafplaats zijn dan ook vrijwel synoniem. We zagen al dat bij ons het perceel dat
in 1657 voor kerkbouw bestemd werd, waarschijnlijk al direkt als begraafplaats in gebruik werd
genomen. Daarop wijst bijvoorbeeld de vermelding 't kerkehoff" die al in 1666. dus 6 jaar vóór
de bouw van de kerk, voorkomt. (85) In het naburige dorp Borssele duurde het wel 230 jaar eer
men op de daarvoor bestemde plaats een kerk bouwde. Al die tijd was het kerkhof, midden in het
dorp, wel als begraafplaats in gebruik. (86)
Van de wijze waarop sedert het begin hier de doden werden begraven, is alleen bekend dat het
in de traditionele richting, dus met het gezicht naar het oosten, gebeurde (zie blz. 110).
Gedetailleerde voorschriften voor het begraven dateren eerst uit de Franse tijd". In de op
bladzijde 113 afgedrukte ciculaire uit 1811 (afb. 71), zijn voorschriften gegeven voor afmetingen
en onderlinge afstand der graven. Nadat al in 1813 het in 1811 van toepassing verklaarde decreet
135
