tweede paasdag plaats vond. Hoewel de kerkeraad in 1660 besloot voortaan maandelijks te
vergaderen, zijn van die vergaderingen bijna geen aantekeningen gemaakt. Zodoende hebben we
geen goed inzicht in de gewone gang van zaken in de gemeente gedurende de eerste tien jaren van
haar bestaan.
Na het overlijden van ds. Stroobant op 8 mei 1667 duurde het ruim een jaar eer zijn opvolger de
vacante plaats innam. In het jaar van de vacature was het zeer onrustig in de gemeente. Door de
classis was tot .director" aangewezen ds. Lucas Coutrel (ook wel geschreven als Coutreels of
Couterelius), sinds 1641 predikant van het nabijgelegen Borssele. Om ons onbekende redenen
wilde men hem in 's-Heerenhoek niet hebben, waardoor al direct onlusten ontstonden. Uiteraard
bemoeide de classis zich ermee. Verschillende keren werden deputaties gezonden, door wie ,,in
loco gearbeyt" moest worden om de beroering te stillen. Toen de gedeputeerden in december 1667
wederom met de kerkeraad vergaderd waren, viel een hele menigte volk, zowel mannen als
vrouwen en kinderen ,,de kerke binnen, haer gesamentlijk opposeerende tegen de electie Di.
Coutrell, soo dat alles soo confuselijk was toegegaan dat haere komste vrughteloos was afgeloo-
pen." Het gevolg was dat ds. Coutrel gehandhaafd bleef maar dat nu spoed gemaakt werd met het
beroepingswerk. wat al vlug tot resultaat leidde. (28) Op 23 april 1668 werd Elias Surendonck
beroepen en op 24 juni 1668 door zijn broer, ds. Andreas Surendonck. bevestigd.
Ds. Surendonck, te Utrecht geboren in 1646. was sinds 1667 conrector aan de Latijnse school te
Goes. Nadat hij in 's-Heerenhoek vier jaar als predikant had gewerkt, trouwde hij in mei 1672 met
Anna Trouwers, weduwe van de Waalse predikant Johannes Trelicaet of Trelcatius uit Goes. (29)
Een in augustus 1673 op hem uitgebracht beroep naar Nisse sloeg hij af; het op 17 mei 1674
herhaalde beroep naar die plaats nam hij aan. Vanuit Nisse vertrok ds. Surendonck in 1678 naar
Oud-Beijerland en in 1679 naar Dordrecht, waar hij in 1681 overleed. (30) Hij moet tamelijk
welgesteld zijn geweest want in 1672 was hij de hoogst aangeslagene van het dorp in het Hoofd
geld. (31)
Ds. Surendonck pakte de zaken anders aan dan zijn voorganger. Niet alleen maakte hij van alle
vergaderingen notulen, hij deed dit ook veel uitvoeriger dan ds. Stroobant. De misstanden die hij
hier aantrof, werden uitvoerig vermeld, waardoor een stukje zichtbaar wordt van het leven van
alledag en de gebruiken van de bevolking. Zoals gewoonlijk in zijn tijd zag hij de zonden van de
mensen als directe oorzaak van oorlogen, natuurrampen en andere ellende. (32) Heel duidelijk
komt dit onder andere naar voren in het nationale rampjaar, tevens bouwjaar van de kerk, 1672,
toen ons land in oorlog was met Engeland en Frankrijk. De predikant zag ..de sonden van ons lant.
en in het bijsonder van dese plaets als oorsaecken van die rechtveerdige straffen Gods." Naast de
maandelijkse bededagen die door de Staten-Generaal waren voorgeschreven en de godsdienst
oefeningen op alle maandagen en vrijdagen door de classis ingesteld, besloot de kerkeraad voortaan
ook meer acht te geven op leven en wandel van de gemeente, ,,ten eynde de hittecheyt van des
Heeren toorn over ons niet en kome."
Het is opvallend dat een predikant die wel uitgebreid allerlei gewoonten en misbruiken van zijn
gemeenteleden in het aktenboek vermeldt (hiena worden daar enkele voorbeelden van gegeven),
met geen woord rept over het bouwen of gereedkomen van het kerkgebouw. Het moet voor de
gemeente toch een groot moment geweest zijn voor het eerst over een eigen kerk te kunnen
beschikken, niet alleen vanuit stoffelijk oogpunt gezien, maar mede ..in consideratie nemende
dattet seer betamelijck is dat den statelijcken godtsdienst des grooten Godts van den Hemel in een
eerlijcke plaatse werde gepleecht". zoals de kerkeraad in 1668 aan de Staten van Zeeland
schreef. (33) Ook de keuze van de bijbeltekst voor de predikatie bij de ingebruikneming van de
kerk in augustus 1672 laat duidelijk zien dat men het gebouw niet slechts uit materieel oogpunt
belangrijk vond, maar er duidelijk een echt ..huis van God" in zag. Deze tekst. Genesis 28.
35
