m ajv
De helling van de dakvlakken was aanvankelijk ca. 55°, wat normaal is bij een dergelijke
kapconstructie. (49) De spanten zelf zijn samengesteld uit drie zogenaamde kapgebinten of spant-
jukken, die gemaakt zijn van geschaafd grenehout. De onderste gebinten, de trekbalkgebinten,
hadden oorspronkelijk zware trekbalken van ca. 30.5 x 40 cm. die in 1888 door ijzeren trekstangen
zijn vervangen. De onderdelen van de gebinten zijn met telmerken gemerkt. Dit gebeurde volgens
een bepaald systeem, waarbij alle in één vlak bij elkaar horende delen te onderscheiden waren van
die van andere spanten. (50) Afbeelding 26 laat dergelijke telmerken zien.
Het dakbeschot was aanvankelijk bevestigd op daksporen van rondhout. Verschillende gordingen
waarin inkepingen voor die sporen zijn gemaakt zijn bij de verandering van de kap gehandhaafd.
Op afbeelding 27 zijn die inkepingen te zien. Afbeelding 28 geeft een overzicht van een deel der
kapconstructie zoals die bij de afbraak van de kerk in 1985 tevoorschijn kwam.
Dakruiter
We zagen reeds dat het merendeel van de kerken die in de zeventiende eeuw in Zeeland zijn
gebouwd, eenvoudige zaalkerken zijn. Stenen torens horen daar niet bij: ze zijn te kostbaar. Maar
ook de ..dure kerken" uit die tijd hebben vaak geen toren. Van de 34 kerken die op bijlage 2 zijn
genoemd zijn er slechts 3 waarbij een echte toren gebouwd is: de Oostkerk te Vlissingen en de
kerken te Burgh en Stavenisse. Daarnaast werden 2 kerken tegen een middeleeuwse toren
gebouwd, kreeg er 1 een koepel en werden 21 kerken met zekerheid en 4 waarschijnlijk van een
dakruiter voorzien. Slechts 2 kerken hadden helemaal geen toren of dakruiter. Van één kerk
tenslotte zijn mij geen gegevens over de uiterlijke vorm bekend. Bij de middeleeuwse kerken die
in de zestiende eeuw waren verwoest en later met gebruikmaking van de oude muren werden
herbouwd of hersteld, werd menigmaal de oude toren door een houten dakruiter vervangen. Voor
beelden hiervan zijn onder andere Vrouwenpolder (afbeelding 30). Grijpskerke. Hoedekenskerke
Afbeelding 28. Een deel van de kapconstructie tijdens de afbraak van de kerk in 1985.
63
