F. OSSEWAARDE
94. ARA Den Haag, Archief Hof van Holland (AHH), inv.nr. 5677, Register van criminele sententies 1464-1663, f. 170,—
19 dec. 1609.
95. ARA Den Haag, AHH, inv.nr. 5806, Presentatieboek criminele rol vna de procureur-generaal) 1604 jan. 21-1611 maart
23, sententie 19 dec. 1609.
96. Vgl. A. Meerkamp van Emden, Appel in Zeeuwse strafzaken tijdens de Republiek", in: Rechtshistorische opstellen
aangeboden aan Mr. S.J. Fockema Andrea (Haarlem 1914) 311-333.
Vgl. het pamflet van Hugo de Groot, Advys nopende 't Recht de Steden competerende in cas van Judicature (Middelburg,
z.j.). In dit oorspronkelijk anoniem uitgebrachte strijdschrift, gepubliceerd ter gelegenheid van een geschil tussen de meerder
heid der Hollandse steden enerzijds en het Hof van Holland en Hoge Raad anderzijds, bepleitte Grotius het van de hoge over
heid afhankelijke karakter van Hof en Hoge Raad. Het feit dat in dit belangrijke pamflet de zaak De Witte als precedent wordt
gebruikt, tekent het belang. Zie hierover Rypperda-Wierdsma, Politie en justitie, 60-61.
97. ARA Den Haag, Archief Hoge Raad, inv.nr. 703, Register van criminele sententies 1611, ongefolieerd, sententies van
30 jan. en 30 juli 1611.
98. Privileges van 1 april 1437 en 8 feb. 1467, o.a. afgedrukt in het pamflet opgenomen in W.P.C. Knuttel, Catalogus van
de pamflettenverzameling berustende in de Koninklijke Bibliotheek ('s-Gravenhage 1889-1920) nr. 7890. Het gehele conflict
van 1655-1657 is beschreven in vele pamfletten waarvan de meeste aanwezig zijn in de Koninklijke Bibliotheek te
's-Gravenhage, catalogus Knuttel, nrs. 78877897. Deze pamfletten zijn, met enige aanvullingen, ook te vinden in GAG,
voorl.inv.verz. Keetlaer nrs. 5 en 14, Bundels „Onlusten in de regeeringe der stede Goes ten jaere 1612, 1656 en 1692",
en in RAZ. verz. Verheye van Citters, inv.nr. 69b, Onlusten in Goes 1656.
99. Knuttel, nr. 7888, De remonstrantie bij de heer Bailju van de stad Goes overgegeven aan de ed. Mog. Heeren gecommit
teerde raden van Zeelandt op den 27 december 1656 (Middelburg 1657). Piccardt, Geschiedenis der stad Goes, 83.
100. Knuttel, nr. 7891, Manifest ofte declaratie van de onderdanige Burgerie der Stede Goes (Middelburg 1657). Bartholomeus
Danckaerts aan Gecommitteerde Raden van Zeeland 29 maart 1657, ARA Den Haag, AHH, inv.nr. 5226, dossier nr. 20.
101. Zie hierover G.J. Lepoeter, „De machtsgreep van een Goese baljuw", in: HJZNB 11 (1985) 5-27.
102. Ook het conflict van 1692 en volgende jaren heeft vele, soms zeer gekleurde pamfletten opgeleverd. De meeste zijn te
vinden in de pamflettenverzameling van de Koninklijke Bibliotheek, catalogus Knuttel nrs. 13787-13799, 13937-13939 en
14864-14871. Een aantal hierin niet vermelde pamfletten bevinden zich in GAG, voorl.inv. verz. Keetlaer nrs. 5 en 14, RAZ,
verz. Verheye van Citters, inv.nr. 69c, Onlusten in Goes 1692-1702 en ARA Den Haag, Archief Mr. L.P. van de Spiegel,
inv.nr. 565.
103. Piccardt, Geschiedenis der stad Goes, 86.
104. Zie het pamflet in dichtvorm uitgegeven door Joos Dingeman Leyts, Adolp Westerwijk of Cromwell Op zijn laaste
Beenen, ARA Den Haag, Archief Mr. L.P. van de Spiegel, inv.nr. 565.
105. Waarschijnlijk terecht verweten Westerwijk c.s. de baljuw dat hij, door zich rechtstreeks tot Willem III te wenden, zich
„veragtelijk aan het gezag van Haar Ed. Mog. de Staten had onttrokken". De Staten alleen immers hadden, als zijnde de Grafe
lijkheid na 1588, het recht om zich met de Goese electie te bemoeien. De Stadhouder was slechts hun dienaar en bezat dat
recht volgens de factie Westerwijk alleen met toestemming van de Staten, en die ontbrak bij deze. Zie Knuttel, nr. 14866,
Copye van het rekest door de Beleedigde Regenten der Stad Goes, op den 1 mei 1702 gepresenteerd aan de Ed. Mog. Heeren
Staten van Zeeland.
106. Sinds 1688 woedde de Negenjarige Oorlog, waarin het Duitse Keizerrijk, de Republiek, Spanje, Engeland en Brandenburg
vochten tegen het Frankrijk van Lodewijk XIV. De verbondenen o.l.v. Willem III trachtten het Europese machtsevenwicht
te behouden.
107. RAZ, verz. handschriften inv.nr. 1052: Brief van W. van Nassau-Odijck aan de heer De Bils van Coppendam over de
resolutie van Goes, 1692, aug. 19.
108. Deze belofte maakte deel uit van de zgn. Satisfactie van Goes waarmee de stad zich in 1577 aan de zijde van prins Willem
van Oranje had geschaard in de strijd tegen de Spanjaarden. H. Uil, „De Satisfactie van Goes", in: HJZNB 3 (1977) 7-19.
L.P. van de Spiegel, Historie van de Satisfactie (Goes 1777).
109. Het in ARA Den Haag, Archief Mr. L.P. van de Spiegel, inv.nr. 565 voorkomende pamflet was getiteld „Kraaie-ganse-
gesicht, door Aarnout Kraaye, poortsluyter der stad Goes, in een droom in de maand van meert 1693". Het beschrijft de troe
belen van 1692. Alle hoofdrolspelers hebben een gefingeerde naam. Met de herinnering aan het Goese stadswapen met de
bekende gans (vandaar Goes Ganzestad) noemt Aarnout alle Goese burgers ganzen, de Stadhouder de patroon van de ganzen,
de factie van de baljuw de vuile en besmeurde ganzen, de factie Westerwijk de witte ganzen en de neutrale burgers de gespren
kelde ganzen.
110. Op 2 nov. 1702 klaagde Eversdijk bij de Staten omdat één van zijn twee dienaren buiten hem om door de magistraat
was vervangen (Resoluties Staten van Zeeland). Op 19 augustus 1703 benoemde de magistraat buiten de baljuw om Hubertus
Drywege tot schout (ARA Den Haag, Archief Mr. L.P. van de Spiegel, inv.nr. 569). Op 3 september 1703 vroegen de heren
van Goes voor de eerste maal aan de Staten om de baljuw af te zetten (Resoluties Staten van Zeeland).
111. Van der Bijl, Idee en interest, 102-108.
112. R. Fruin, De rekeningen en andere stukken in 1607 uit de Hollandsche rekenkamer naar de Zeeuwse overgebracht. Het
BourgondischOostenrijksche tijdvak ('s-Gravenhage 1909) inv.nrs 512-516. Rekeningen van de Goese baljuwen Wolfert en
Raesse van der Maelstede en van David van Baersdorp, 3 juli 1444-1447.
113. Instructie voor de onderschout 21 feb. 1627, GAG, ASG. inv.nr. 679, f. 223.
114. Van der Bijl, Idee en interest, Bijlage XXI.
38
