LOON NAAR WEGEN. DE VERENIGING „WEEGBRUG DE EENDRACHT" TE WOLPHAARTSDUK, 1898-1966
betrekking tot de ontvangsten, dividend en voordelig saldo valt op te maken, zijn de eerste jaren
van de weegbrug Eendracht moeilijk geweest. Men dient daarbij te bedenken, dat de weegbrug van
de andere vereniging aanvankelijk alle klandizie had. De hoge inkomsten in 1898 werden veroor
zaakt door de plaatsing van de 130 aandelen a 10,per aandeel. De hoge uitgaven hielden
verband met de aankoop en installatie van de weegbrug. Het jaar 1902 betekende een dieptepunt.
Door de verbouw van minder suikerpenen waren de ontvangsten laag gebleven en kon er in januari
1903 geen dividend worden uitgekeerd. Vanaf 1905 gingen de ontvangsten en de dividenden
geleidelijk aan omhoog. Negen jaar na de oprichting van de weegbrug stelde men vast, dat de
meeste leden inmiddels hun kapitaal met interest terug hadden gewonnen, mede in aanmerking
genomen het mindere weegloon, dat zij nu behoefden te betalen (28).
In 1917 bereikten de ontvangsten opnieuw een dieptepunt. Dit was aanleiding tot een verhoging
van het tarief weegloon tot 10 cent per 1000 kg., omdat anders bijbetaald zou moeten worden in
plaats van dividend getrokken. De terugval in de ontvangsten had mede te maken met het ingrijpen
van minister Posthuma van landbouw, handel en nijverheid in het teeltplan van de boeren vanwege
de oorlogstoestand in 1917.
In 1917 werd de voedselvoorziening in Nederland ernstig in gevaar gebracht door een strenge
blokkade van de Europese kust als gevolg van de afkondiging op 1 februari 1917 door Duitsland
van de onbeperkte duikbootoorlog. Kort daarop besloot minister Posthuma de teelt van een zevental
handelsgewassen te doen terugbrengen tot 70% van het gemiddelde van de jaren 1913-1915 en de
teelt van suikerbieten tot 80%. Met name voor Zuid-Beveland was de beperking van de suiker
bietenteelt van ingrijpende betekenis (29).
De algehele tariefsverhoging van januari 1921 en het sluiten van de andere weegbrug in de slappe
tijd gedurende de zomer maakte in 1922 een verdubbeling van het uitgekeerde dividend mogelijk.
Het voordeel van de sluiting van de andere brug bedroeg over 1921 155,—; over 1922 300,—
en over 1923 500,Daarmee hing samen een stijgend aandeel in de ontvangsten aan weeglonen
afkomstig van niet-leden. In 1923 werd van niet-leden meer dan 400.aan weegloon ontvangen,
en in 1926/ 666,21 (30).
In 1927 leed de weegbrug echter veel schade van de bijgekomen laadplaatsen aan de lokaal
spoorweg, waar ook weegbruggen geplaatst waren. De ontvangsten daalden van 2688,41 in 1926
tot 312,65 in 1927 (31). In 1915 had de in 1914 opgericht N.V. Spoorwegmaatschappij Zuid-
Beveland al concessie gekregen voor aanleg en exploitatie van de volgende lokaalspoorwegen:
a. de ringlijn Goes-Borssele-Hoedekenskerke-Goes; b. Goes-Wolphaartsdijkse veer; c. Goes-
Wemeldinge. De aanleg was echter door de Eerste Wereldoorlog tot 1924 vertraagd, maar op
18 mei 1927 werden alle drie lijnen geopend. Aan deze lijnen lagen in het totaal 16 stations, zowel
voor reizigers als voor goederen en daarnaast nog 13 los- en laadplaatsen voor goederen, met name
voor landbouwproducten zoals suikerbieten.
In 1942 werden de lijnen Goes-Wolphaartsdijkse veer en Goes-Wemeldinge door de Duitse
bezetters opgenomen en na 1945 niet meer herlegd. Het goederenvervoer op de ringlijn van Zuid-
Beveland is vanaf mei 1947 door de N.S. verzorgd (32).
In 1919 was door de Provincie voor de veerdienst Wolphaartsdijk-Kortgene een grotere boot in
de vaart gebracht, de Zuidvliet, waardoor het voor het eerst mogelijk was rijtuigen en auto's over
te zetten. In 1924 werden door de weegbrug Eendracht voor het eerst auto's gewogen a 25 cent
ter betaling van het overzettarief voor de provinciale veerdienst Wolphaartsdijk-Kortgene (33).
In 1931 veroorzaakte de aankoop en plaatsing van een nieuwe weegbrug hoge uitgaven en een laag
dividend. Daarna herstelden het dividend en het voordelig saldo zich weer ondanks de crisistijd.
In verband met de invoering van een verschillend tarief voor leden en niet-leden zijn vanaf 1934
de bedragen voor de ontvangsten ook op deze wijze gespecificeerd. De sterke stijging van de
ontvangen weeglonen van niet-leden werd ongetwijfeld veroorzaakt door de definitieve sluiting en
89
