Jan Speecke van ter Goes
Kaper op de Zeeuwse stromen in Spaanse dienst
door J. Smits.
KAPER OP DE ZEEUWSE STROMEN IN SPAANSE DIENST
Je komt ze regelmatig tegen, niet zo belangwekkende historische figuren, die door hun markante
optreden plotseling in de archieven opduiken en even snel weer verdwijnen. Graag zou je meer van
ze willen weten. Wat waren hun achtergronden en motieven? Wat is er van hen terecht gekomen?
Het antwoord op die vragen is niet altijd te vinden. De bronnen die meer kunnen vertellen zwijgen
of zijn verdwenen. Zo is het ook gesteld met de figuur die in dit korte artikel de aandacht krijgt.
Het gaat om een Goesenaar die leeft tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Hoewel oorspronkelijk
timmerman van beroep (1), kruist hij met zijn scheepje op de Zeeuwse stromen om
handelsvaartuigen te kapen. In de bronnen wordt hij Jan Speecke genoemd. De naam Speecke komt
ook eind 16e eeuw in Goes voor. De wagenmaker Cornelis Willemszoon Rijcke wordt in zijn
testament omschreven als "Cornelis Willemszoon Rijcke, geseyt Speecke". Men duidt hem dus
nader aan met een bijnaam. We moeten die begrijpen als het Zuidbevelandse woord voor wielspaak
(2). Andere Goesenaren of Zuidbevelanders met de naam of bijnaam Speecke ben ik niet
Afbeelding IEen smakscheepje voor de rede van Amemuiden. De benaming is afgeleid van de
wijze waarop het schip opgetuigd is, namelijk met een smakzeil. Van het scheepje van Jan Speecke
moeten we ons ongeveer een zelfde voorstelling maken.
Speculum Zelandiae 1660.
Al