Het handschrift telt circa 120 pagina's en is gebonden in een zeer fraaie geheel
leren band met goudbestempeling met op de rug vijf goudstempeltjes van een
vogel op een tak. Het is gemaakt door de zogenoemde Middelburgse Okkerman
binderij, een van de vele binderijen die Middelburg in de achttiende eeuw tel
de. Middelburg was immers, na Amsterdam en Den Haag, de toonaangevende
stad op boekbandgebied. Van de genoemde binderij zijn maar drie exemplaren in
openbare collecties bekend: twee in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag en
een in Museum Meermanno| Huis van het boek, eveneens in Den Haag. Nu is er
dus een vierde in Middelburg in de collectie van het Genootschap en in bruikleen
bij de Zeeuwse Bibliotheek. De benaming Okkermanbinderij is een noodnaam en
zo genoemd naar de man die het belangrijkste boek uit die binderij in zijn bezit
had, gezien de opdracht in dit exemplaar, Hermannus Okkerman. Deze was eer
ste commies en kassier 'ter Comptoire Generaal van Zeeland.
De vonnissen zijn onder meer afkomstig uit: oud gulde register (vijftiende
eeuw), 2e ruijg register (circa 1550) en 3e ruijg register (begin zeventiende eeuw).
Deze registers bevatten de vonnissen in criminele zaken uitgesproken door de
vierschaar van de stad Middelburg. Verder zijn er uitspraken afkomstig uit het 2e
register ter vierschaar (midden zeventiende eeuw), register ten rade (zeventiende
eeuw), secrete notulen, etc.
Onderzoek naar de in het Zeeuws Archief aanwezige 'ruige' registers zal moe
ten uitwijzen in hoeverre ons register overeenkomt met die in het archief en of er
in ons handschrift vonnissen voorkomen die niet meer zijn overgeleverd. Wie het
geschreven heeft, waarom het excerpten zijn uit verschillende rechterlijke regis
ters en waarom er zo'n prachtband omheen zit, is vooralsnog een mysterie. Voer
voor onderzoekers!
Ik geef tot slot een paar voorbeelden van inschrijvingen van een vonnis in het
aangekochte exemplaar:
Kerkdief: Leenard Lambregtsen wierd gesteld op de knape daar sijn
regter oor wierd afgehouwenomdat hij uyt een kerkgestoolen had
Kind verdoen: Francina Jacobs had haar kind verdaan (vermoord),
wierd eerst gewurgd dan verbrand, buyten de Dampoort aan een
staak gezet ter exempel
Sodomie: Bastiaan van Mierink levendig tot pulver verbrand met con
fiscatie van goed omdat hij met een koeije had te doen gehad. Alvorens
moest de koeije in sijn bijwesen gedooid werden en dan tegelijk met
hem verbrand worden, den 4 maart 1604.
98
2018
