dienden uit de etnografica verzameling waren de West-Afrikaanse goudgewicht
jes, geschonken door C.J.M. Nagtglas, die in Nederland beschermd erfgoed zijn,
omdat ze een grote erfgoedwaarde hebben.
In tijdschrift Magna van de Friends of The National Archives in Londen was
er ook aandacht voor oud-gouverneur-generaal Nagtglas en de door hem aan het
Genootschap geschonken stofgoudbalans uit het gebied van de Goudkust (tegen
woordig Ghana). Dit naar aanleiding van in de zogenoemde Prize Papers gevon
den kralen en gouden ringen die vanuit Elmina naar Nederland zijn gestuurd.
Nederlandse glaskralen speelden een belangrijke rol in de slavenhandel. De over
gestuurde kralen dienden als voorbeeld voor gevraagde variëteiten. En stofgoud
uit de Goudkust was gewilde retourvracht. Ze kwamen tevoorschijn in brieven
die met het archief van de slavenforten naar Nederland waren gestuurd, maar
onderweg werden gekaapt door de Engelsen en zo uiteindelijk belandden in The
National Archives. Een exemplaar van het tijdschrift is opgenomen in de verza
meling Boeken van het Genootschap in de ZB.
De onlangs in de actualiteit gekomen kwestie van roofkunst speelt vooral bij etno
grafica. In maart 2019 zijn door het Museum van Wereldculturen (samenwerking
Museum Volkenkunde Leiden, Tropenmuseum Amsterdam, Afrika Museum
Berg en Dal) richtlijnen gepubliceerd hoe om te gaan met eventuele verzoeken
tot teruggave van volkenkundige voorwerpen naar het land van herkomst. Het
Museum van Wereldculturen stelde een leidraad op hoe claims kunnen worden
ingediend, welke procedure daarvoor geldt en op grond waarvan deze beoordeeld
worden. Uitgebreid onderzoek dient gedaan hoe het voorwerp in de collectie is te
rechtgekomen, waarna zoveel mogelijk met de vragende partij een oordeel wordt
gevormd. Van belang is de dialoog met herkomstlanden, waar het object het best
op z'n plaats is; er worden geen eisen gesteld aan de wijze waarop de terugvra
gende partij het voorwerp beheert. De minister besluit uiteindelijk als eigenaar
wanneer het de rijkscollectie betreft. Bij voorwerpen van een gemeentelijk muse
um beslist de gemeenteraad. Bij het Genootschap als particuliere eigenaar zou de
Algemene Ledenvergadering als hoogste orgaan dan moeten besluiten over al dan
niet afstoten en teruggeven. De richtlijnen gaan uit van de volgende criteria: is het
legaal verworven (volgens geldende juridische regels), is het vrijwillig afgestaan
(geen sprake van dwang) en de erfgoedwaarde (cultureel, historisch, religieus)
voor zowel het terugvragende land als voor het land waar het voorwerp nu is.
Wat dat laatste betreft is ook de Erfgoedwet van belang omdat die juist bepaalt
CONSERVATOREN
49
