November 2019
Aanwinst collectie Boeken
Mededeling van conservator Paul Aarssen
Schenking boek over zeedijken
Mevrouw Boreel uit Domburg schonk het Genootschap een bijzonder interessant
boek uit het begin van de achttiende eeuw. Interessant omdat het handelt over
dijkbouw, waar in die tijd niet zo heel veel werken over geschreven zijn, en zeker
niet aanwezig in de collectie van het Genootschap. Interessant ook vanwege de
auteur die zich verschuilt achter de initialen N.L.
Aanleiding tot het schrijven was enerzijds de bezorgdheid van de schrijver
over het feit dat de Muiderdijk bij Diemen, die op 5 april 1702 was doorgebroken,
vier maanden later nog niet was gerepareerd en versterkt. Anderzijds misschien
om, als zijn plannen werden uitgevoerd, te stijgen in achting bij de Amsterdamse
burgerij. Daarvoor draagt hij het werk ook op aan Antonius Heinsius, raadpensi
onaris en grootzegelbewaarder van Holland etc.
In dit boek, dat in 1702 verscheen, beschrijft hij uitvoerig een plan om de gaten
in de dijk te dichten en de dijk aan de waterkant zodanig met paalwerken te bekle
den dat dijkval wordt voorkomen. Dat zou dan het nageslacht weer beschermen
omdat: (een actuele constatering) 'het Water ons eer uyt het Landt soude verjagen
als de Vyandt'. Hij haalt daarover ook nog een dichtregel van Vondel aan:
In 1705 laat hij een tweede deel verschijnen met een alternatief plan om dijkdoor
braken te voorkomen of te herstellen. In beide delen illustreert hij zijn plannen
met uitslaande kaarten en grote eigen tekeningen. Hij heeft sterke kritiek op het
'verborgen plan' van de overheid dat volgens hem onnut en te kostbaar zou zijn.
Hij baseert zich in zijn ontwerpen (een drietal) op de vestingbouw, met golfbre
kers in de vorm van bastions.
Wie was deze N.L.? Nicolaas Listingh (1630-1705) was notaris en advocaat in
Amsterdam. Geboren als zoon van een welgestelde Amsterdamse kruidenier ves-
AANWINSTEN
89
'Wat baat het met u klaau al 't Oost en West te plocken,
Naar dien u byt in 't hart des wreede Water-Wolf,
Belust om over u eerlang te triomferen?
O Landt-Leeuw, waack eens op!'