den nu stuk voor stuk verwijderd en vervangen door glas-in-loodramen met traceringen van geprofileerde baksteen. Ook werd voor de oude in gang een portaal gebouwd met sanitaire voorzieningen, die tot die tijd ontbraken. Eerst op 22 april 1959 vond de officiële overdracht van de kerk plaats. Vermeld moet worden de voortvarendheid en het doorzet tingsvermogen van de heren H. C. v. d. Zande en A. W. Wandel, die achtereenvolgens president-kerkvoogd waren tijdens de beide fasen van de restauratie; daarnaast de vakkundige boekhouding van de secretaris ontvanger, de heer A. Boogert, waardoor samenwerking met de subsi diërende instanties ten zeerste is bevorderd. De toren vraagt nog onze aandacht. Hij was architectuurhistorisch van bijzondere betekenis wegens het zeshoekige grondvlak. In Nederland is er zo nog één andere toren, namelijk die van de St. Jacobskerk te 's- Gravenhage. Een verklaring is misschien dat de beide kerken in de mid deleeuwen onderhorig zijn geweest aan de abdij van Middelburg. Waarbij dan valt op te merken dat de Apostelen Johannes en Jacobus broers wa ren. Voorheen was er te Nieuwerkerk een aangebouwde acht-kantige bakstenen traptoren die tot de eerste geleding voerde en in de tegenover liggende hoek als ronde traptoren werd voortgezet. Terloops is reeds het een en ander meegedeeld over de oudste geschie denis van de toren. Uit afbeeldingen valt verder op te maken, dat in de loop van de tijd het grote raam boven de ingang is dichtgemetseld en dat de galmgaten zijn verkleind. Daar vanaf de Franse tijd de toren eigen dom is van de burgerlijke gemeente, zullen in het gemeentearchief on getwijfeld gegevens te vinden zijn over kleine reparaties, maar het heeft m. i. weinig zin om daarnaar te zoeken. Wel is opvallend, dat rondom het leien-dak een vrij breed gedeelte rood- wit-blauw was geschilderd. Nadat in 1917 bij vergissing bommen geworpen werden op Zierikzee was dit gedaan om verdwaalde vliegers te waar schuwen. De verf moet van goede kwaliteit zijn geweest want, al verbleek ten langzamerhand de kleuren, tot aan het eind van de tweede wereld oorlog was deze Nederlandse vlag goed zichtbaar. Ingrijpend is het feit geweest dat op 3 februari 1945 heeft plaatsgevonden. Men is bezig elkaar na te schrijven: 1944. Dat jaartal is absoluut fout. Drie maanden voor de bevrijding, toen zelfs Duitse recruten geweten moeten hebben dat het voor hen een verloren zaak was, zijn nog torens opgeblazen! 3 februari trof de toren van Nieuwerkerk dit lot. Het op blazen is zo "gründlich" gedaan, dat aan restauratie niet te denken viel. Alleen het weerhaantje heeft het "overleefd" en is later op het dak van de kerk geplaatst. Uit de aard der zaak ging in 1945, en zeker na de ramp van 1953, woningbouw voor. De herbouw van de toren werd een slepende zaak, zodat de oudere Nieuwerkerkers er aan gingen twijfelen of ze het nog zouden beleven, terwijl de jongeren zich de oude toren - eens Nieuwerkerks trots - niet kunnen herinneren. In 1974 keerden ech ter de kansen. Aan het architecten-bureau Weyts te Bergen op Zoom werd door het gemeentebestuur opdracht gegeven tot het maken van een ontwerp. Uit de drie mogelijkheden werd een toren gekozen die ongeveer gelijk is aan de oude. Of alle deskundigen met die keuze instemmen, weet ik niet. Maar de Nieuwerkerkers die de oude toren gekend hebben, zijn er heel gelukkig mee. 2 juni 197 5 begon fa. A. de Kok te Bergen op Zoom met de uitvoering van het werk. De nieuwe toren is gebouwd op het fundament van de oude en opgetrokken in bruinachtige handvormsteen, 84

Tijdschriftenbank Zeeland

Kroniek van het Land van de Zeemeermin | 1976 | | pagina 84