VERENIGING STAD EN LANDE VAN SCHOUWEN-DUIVELAND
DOOR J. L. BRABER
De vereniging "Stad en Lande van Schouwen-Duiveland", onder wier
auspiciën dit jaarboek - en hopelijk nog vele andere - wordt uitgegeven,
werd opgericht te Zierikzee, kort voor de Tweede Wereldoorlog. Het
was toen verscheidene inwoners van de stad opgevallen, dat er regelma
tig interessante monumenten werden afgebroken of verknoeid. Ze vroe
gen zich af of hieraan geen paal en perk kon worden gesteld.
Per advertentie in de Zierikzeesche Nieuwsbode werden "allen die be
lang stellen in bevordering van stadsschoon en landelijk schoon op Schou
wen en Duiveland" uitgenodigd op een bijeenkomst in "Concordia" op 25
januari 1939. Daar werd "Stad en Lande" opgericht, met aanvankelijk
45 leden. Het bestuur werd toen als volgt samengesteld: Dr. J. J. Wes
tendorp Boerma - voorzitter, Mr. W. Nieuwenhuysen - secretaris,
W. L. Blindenbach - penningmeester, P. van Beveren, W. J. Dingemans,
A. Groeneveld de Kater, Ds. W. E. Heyboer, N. H. Lysen, S. P. Moe-
lijker sr. J. Stevense en J. Vijverberg.
De naam van Dr. Westendorp Boerma - vrijwel voortdurend voorzitter
van de oprichting af tot zijn overlijden in 197 0 - blijft onverbrekelijk
aan de vereniging verbonden. Grote verdiensten had ook P. van Beveren,
man van het eerste uur en secretaris van 1946 tot 1964, die in 1968 het
erelidmaatschap verkreeg.
Op 17 mei 1939 stortte het naast de Corneliastichting staande Mossel
poortje in. Het werd niet herbouwd, waardoor het bestaansrecht van de
pas opgerichte vereniging extra werd onderstreept. Doelstelling van
"Stad en Lande" werd: "Bevordering en behoud van stedelijke en land
schappelijke schoonheid op Schouwen-Duiveland".
Verbouwingen van huizen, uitbreidingsplannen, zomerwoningencomplexen,
reclameborden enz. worden nauwlettend in het oog gehouden, al werd
aanvankelijk het vermanende vingertje slechts aarzelend opgestoken. De
laatste jaren wordt - al of niet in samenwerking met het Zeeuwse Coör
dinatieorgaan voor natuur-, landschaps- en milieubescherming - aan de
betrokken instantie schriftelijk of mondeling mededeling gedaan van even
tuele bezwaren. Dat is vooral noodzakelijk, als projectontwikkelaars
van machtige besloten vennootschappen, zowel binnen- als buitendijks,
ongebreidelde ideeën pogen te realiseren.
Verheugend is, dat in de periode na de oorlog - waarin contrasten dui
delijker zijn dan in een zich rustig ontwikkelende maatschappij - het getij
keerde ten gunste van onze doelstelling. Van groot belang was, dat Mo
numentenzorg als regeringsinstantie gezag kon uitoefenen en geplande
wanstaltige en detonerende bouwsels tussen oude geveltypen kon afwijzen.
Tegenwoordig wordt niet alleen gelet op het behoud van een bepaald ge
bouw, maar het gehele straatbeeld is beschermd en sedert enkele jaren
kennen we zelfs het begrip "Beschermd stads- en dorpsgezicht". Hier
onder vallen Zierikzee, Brouwershaven en Dreischor.
Met beperkende bepalingen betreffende de bouw zijn echter de daaraan
gekoppelde financiële problemen niet opgelost. Het is dan ook een geluk
kig verschijnsel, dat de overheid door subsidiëring hierin is tegemoet
gekomen.
4
