Heilige Drie Koningen in Keulen 58 5)
Onze Lieve Vrouwe in Einsiedeln 36
Onze Lieve Vrouwe op Zee 36
Rome 29
St. Lieven in Gent 25
St. Adalbert in Egmond 21
Onze Lieve Vrouwe in Halle 17
St. Adriaan in Geraardsbergen 15
Onze Lieve Vrouwe in Amersfoort 11
Onze Lieve Vrouwe in Aken 7
Heilig Bloed in Wilsnack 4
Santiago de Compostella 4
St. Adriaan in Dreischor 3
Onze Lieve Vrouwe in Aardenburg 3
Onze Lieve Vrouwe in Parijs 2
Jeruzalem 2
St. Antoine-en-Viennois 1
St. Marcus in Venetië 1
Heilig Kruis in Tholen 1
St. Hubertus in de Ardennen 1
St. Matthias in Trier 1
St. Nicolaas te Bari 1
Onze Lieve Vrouwe in Luxemburg 1
Heilig Kruis in Kranenburg 1
281
Opvallend zijn de vele bedevaarten naar Keulen. Ook in Goes en Reimerswaal
werden veel strafbedevaarten naar de Heilige Drie Koningen in Keulen opge
legd. Keulen was ook in de andere Nederlandse steden een veel gekozen bede
vaartsoord en van de dichtsbijzijndeniet binnen de Nederlanden gelegen
bedevaartsplaatsen worc^t deze het meest genoemd.
De hoge plaats van Onze Lieve Vrouwe op Zee wordt vooral veroorzaakt, door
dat deze bedevaart bij uitstek werd opgelegd aan meer personen tegelijk, in
1508 zelfs aan negen personen. Ook St. Lieven in Gent komt met 25 veroor
deelden hoog uit de bus, zie ook hierna.
De bedevaartplaatsen in de Nederlanden maken 47 uit van het totaal, een
duidelijke voorkeur, die zelfs Leiden met 44 overtreft. Verdelen we het
totaal van 144 bedevaarten verder, dan zijn daarvan 62 naar de Zuidelijke
Nederlanden en 72 naar de Noordelijke.
De Duitse bedevaartplaatsen maken 25 uit van het totaal, wat vrijwel
overeenkomt met het gemiddelde in de Hollandse (met uitzondering van Dor
drecht, Leiden en Gouda) en Zeeuwse steden (circa 27 Franse bedevaart
plaatsen waren in tegenstelling tot bijvoorbeeld Duitse weinig populair.
Ze maken slechts 1 uit van het totaalDe reizen naar Rome waren ook in
Zierikzee vrij groot, maar het percentage van ruim 10 blijft toch achter
bij het gemiddelde van ruim 16 in alle Hollandse en Zeeuwse steden.
Naast Keulen kan ook Einsiedeln in Zwitserland duidelijk aangemerkt worden
als een „specialiteit". Met een kleine 13 komt het vrijwel overeen met
het gemiddelde van 12 voor alle Hollandse en Zeeuwse steden.
Van Herwaarden concludeert dat er in Holland en Zeeland (met uitzondering
van Dordrecht en Leiden) een duidelijke voorkeur was voor Duitse en Neder
landse bedevaartplaatsen en de Zierikzeese cijfers onderstrepen dat. In de
Zuidelijke Nederlanden waren vooral Franse bedevaartsoorden in trek 6)
26
