Het is waarschijnlijk om die reden, dat o.a. het stadsbestuur van Zierik-
zee de rederijkers verplichtten om vooraf mee te delen, wat er gespeeld
zou worden. In 1568 worden de maatregelen verscherpt en verbiedt het stads
bestuur de Eglantieren en de Laurieren om „geduurende dese periculeuse tijd
te speelen". (Over de Distelbloem horen we niets; zou deze toch dezelfde
zijn als de Eglantieren?) 12) Die maatregelen zullen wel samenhangen met
de gebeurtenissen in het land. In het najaar van 1567 was de Raad van Be
roerten met grote ijver aan het werk gegaan. Het jaar daarop werden over
het hele land vele arrestaties verricht.
2. DE GESCHIEDENIS VAN DE HEILIGE ANNA
In de bijbel zullen we tevergeefs speuren naar berichten over de ouders van
Maria, Joachim en Anna. Daarvoor moeten we de apocriefe evangeliën raadple
gen, die uitgebreid verslag doen van de jeugd en opvoeding van Maria 13)
In de tweede eeuw ontstond het zg. Prot(o)-evangelie van Jacobus (zo ge
noemd, omdat het de periode behandelt vóór de geboorte van Christus)waar
van de eerste zeven hoofdstukken gewijd zijn aan de ouders van Maria. Het
genoot veel aanzien bij invloedrijke kerkvaders als Origines (253/254) en
Epiphanius (403)terwijl Gregorius van Nyssa (395) het evangelie gebruikte
bij het samenstellen van de preken op Maria- en Annafeesten. Augustinus en
Hieronymus wezen het echter af.
Al heel vroeg is er sprake van een Annacultus in het oosten. De bouw van
de Annakerk in Constantinopel door Justinianus (550) is daar een duidelijk
bewijs van. In de achtste eeuw treffen we sporen van verering aan in Rome
en ook in Frankrijk 14)
De berichten over Joachim en Anna worden in de vijfde en zesde eeuw verder
uitgebreid in het (Latijnse) Pseudo-Mattheüsevangelie en in het evangelie
van de geboorte van Maria. Vooral het laatste werk zal in de middeleeuwen
bekend geweest zijn, omdat het bijna integraal werd opgenomen in de beroem
de legendenverzameling van Jacobus de Voragine (13de eeuw)de Legenda
Aurea, waarin een kleine tweehonderd heiligen besproken worden. Het werk
vond een geweldige verbreiding over heel West-Europa en was in de vijftien
de eeuw algemeen bekend 15)De geschiedenis van Joachim en Anna wordt
verteld onder het hoofdstuk van de geboorte van Maria. Pas aan het eind van
de vijftiende eeuw wordt de legende van St-Anna apart opgenomen.
Ook uit andere bronnen is de geschiedenis echter bekend in de middeleeuwen.
Spieghel Historiael van Jacob van Maerlant, de Lekenspieghel van Jan van
Boendale (resp. dertiende en veertiende eeuw) e.a. zijn daar goede voor
beelden van.
De geschiedenis van Joachim en Anna wordt hier weergegeven, zoals die in
de late middeleeuwen bekend geweest zal zijn. We gaan daarbij uit van de
gegevens in de Legenda Aurea, maar benutten eveneens andere devote litera
tuur uit het land van de vijftiende, begin zestiende eeuw.
Anna werd geboren in Bethlehem uit het geslacht van David. Als ze 15 (of
18) jaar oud is, trouwt ze met Joachim, een vroom man uit Nazareth, even
eens uit de stam van Juda en het geslacht van David. Het echtpaar weet zich
in Nazareth zeer geliefd te maken door hun vrome levenswijze. Al hun bezit
tingen verdelen zij in drieën: een deel is voor de tempel en de tempeldie
naars, een deel is voor de armen en pelgrims en het laatste deel is voor
hun eigen behoeften.
48
