een rijsje voortkomen uit den tronk van Isai en een scheut uit zijn wortels
zal vrucht dragen", beeldt men de genealogie van Christus uit in „De boom
van Jesse". Jesse Isai) was de vader van David en zo wordt de afbeelding
een symbool voor de heilsgeschiedenis van de Messias.
Zo kunnen we de stamboom van Anna tenslotte samenstellen 18)
1Joachim
I
Anna
x
2. Cleophas
3Salomas
Emerentiana
Esmeria
x
Efraim
Maria x Jozef Maria C. x Alfeus Maria S. x Zebedeus Elisabeth
a. Jacobus de
Jongere
b. Simon
C. Jozef Justus
d. Judas
a. Jacobus de Oudere
b. Johannes de
Evangelist
Zacharias Emerentia
I I
Joh. de Enim
Doper x
Nemelia
I
St-Servaas
Voor ons twintigste eeuwers klinkt de hele geschiedenis zeer naief. J. Hui-
zinga constateerde in zijn „Herfsttij der Middeleeuwen": „Zonder de gering
ste spottende bedoeling kon de gemeenzaamheid met al het heilige en de zucht
tot verbeelding ervan leiden tot vormen die ons onbeschaamdheden zouden lij
ken. 19)
Het volk heeft steeds een sterke behoefte gehad de heiligen te vereren on
danks de aarzeling van de officiële kerk; de meer spirituelen hebben zich
echter al spoedig afgewend.
Help Sint Anna met u derde!
Aan het eind van de middeleeuwen neemt de heiligenverering excessieve vor
men aan. Een bonte verzameling heiligen die voortdurend aangroeit, moet de
mens beschermen en bijstaan. De ene plaats probeert de andere daarbij te
overtreffen. De taken zijn min of meer verdeeld; elke heilige behandelt
haar of zijn specialisme van kiespijn (St-Appolonia) tot de pest (St-Rochus)
De middeleeuweer maakt de verering via beelden en schilderijen zo concreet
mogelijk. De kerk ondersteunt de „lijfelijkheid" der heiligen nog eens door
het koesteren van allerlei relikwieën 20)
In deze tijd heeft de burger de feitelijke leiding van de stedelijke ge
meenschap. Materieel gaat het hem voor de wind, maar de dreiging van onvoor
ziene rampen als epidemieën, oorlogen, strenge koude en watersnoden en bo
venal van het hiernamaals blijven. Dat druist in tegen zijn opvatting van
een geordende wereld van zekerheid en veiligheid en het is vooral angst die
hem ertoe brengt steeds meer heiligen aan te roepen. Via schenkingen aan de
kerk, het oprichten van altaren en charitatieve giften probeert hij zich in
te dekken tegen onheil en zich zo een ruime toegang tot de hemel te ver
schaffen 21). Onbewust knoopt hij bij de keuze van zijn heiligen aan bij
heidense voorstellingen van Germaans-Keltische oorsprong, zoals we verderop
zullen zien.
Het zijn turbulente tijden. Het hechte bouwwerk van de middeleeuwse samen-
.2
