4. De eerste hoogleraar in Leiden, die chirurgie èn verloskunde onderwees. Zie Baumann (1951), pp. 241-242;
Lindeboom (1972), pp. 158-9. Tevoren had het verloskundig onderwijs in Amsterdam en in Parijs invloed. In
Leiden heeft in de 18e eeuw prof. Bernard Siegfried Albinus aandacht geschonken aan de anatomie tijdens
de zwangerschap. Dr. Job Baster heeft hiermede zijn kennis verrijkt vóór zijn studiereis naar Parijs. Voor het
verloskundig onderwijs later zie Van Tussenbroek (1911), pp. 7-193; Nijhoff (1924); Sypkens Smit (1953),
pp. 48-51, 299-329, 528-536, 543-660; Lindeboom (1972). pp. 159-160.
5. Het instrument, dat ook Dr. Job Baster heeft gebruikt; zie Archief Kon. Zeeuwsch Gen. d. Wet. (1980). p.
160.
6. Drogendijk (1935), pp. 118, 119; Van der Klaauw (1940. 1942).
7. Hij is geboren in 1785 te Amsterdam als zoon van Hendrik Jan Colenbrander uit Varsseveld. Op 23 februari
1809 vertrok hij naar Brouwershaven en huwde na zijn toelating te Zierikzee op 5 juni 1811 met Anna Catha-
rina Maatjes, een dochter van Dr. Adriaan Bruijnvisch Maatjes aldaar. Hij overleed 28 oktober 1815 te
Amsterdam. Bij de geboorte van zijn dochter Theodora Wilhelmina in 1814 staat als zijn beroep aangete
kend „Chirurgien major bij de Armee". Een in 1811 geboren zoontje Henri Jean overleed in 1815.
8. Petrus Camper heeft zich over de ongehuwde moeders in het laatst van de achttiende eeuw op zeer humane
wijze geuit. Zie Geyl (1896), pp. 162-164.
9. Hij is geboren in Gryflce (Greifenberg), studeerde in Greifswald (beide plaatsen in het toenmalig Zweeds Pom-
meren), en werd hier op 19 september 1796 als med. doctor geadmitteerd. Na het Koninklijk Besluit van 20
juni 1820 solliciteerde hij op 29 november d.a.v. naar de functie van Israëlitisch kerkelijk besnijder. Hij heeft
zich verder ingezet als tolk voor de Duitse taal en is lid geweest van de plaatselijke commissie van geneeskun
dig onderzoek en toevoorzigt.
10. Blijkens de overlijdensacten in 1853 van haar 31-jarige zoon Hermanus van der Schelde, brigadier bij een re
giment Dragonders te Den Haag, die hier overleed aan cholera asiatica, en in 1865 van haar echtgenoot.
11. Pas in 1848 begon Ignaz Semmelweis in een kraamkliniek in Wenen zijn strijd tegen de laatste ziekte. Hier,
buiten een ziekenhuis, waren er niet zo veel gevallen, maar soms kunnen slordigheid of slechte hygiëne bij
het onderzoek van een barende ertoe hebben bijgedragen. Men vergelijke de cijfers van de vermoedelijke
kraamvrouwensterfte in Zierikzee tussen 1500 en 1800 bij Van Dijk en Roorda (1979), p. 35. Voor Semmel
weis zie: Van Tussenbroek (1911), pp. 243-275; Lindeboom (1972), pp. 249-251.
12. Lindeboom (1972), p. 96; Houtzager (1979)2, p. 40.
13. Van der Meij-de Leur (1974), pp. 12-21; Van Lamoen (1981), p. 31.
14. De Vooys (1951), pp. 251-255; Manning (1975), p. 132; Van Dijk en Roorda (1979), pp. 24-34. Catharina van
Tussenbroek (1911) geeft duidelijke cijfers uit de periode vóór 1911.
15. Mededeling Algemeen Rijksarchief te Den Haag; ook bij Drogendijk (1935), pp. 105-109.
16. Zie deze Kroniek (1981): Bijlage 1, pp. 43, 44.
17. De Man (1902) I, pp. 3-5; Nijhoff (1907), p. 37; Lindeboom (1972), pp. 146-7; Encyclopedie van Zeeland I
(1982), 443, kol. 3.
18. De Man (1902) I, pp. 73-121, II, pp. 1-125, 129-148.
19. Van Lieburg (1978), pp. 58-88 (verloskunde: pp. 76-78).
20. Daniëls (1914, 1915).
21. Nijhoff (1927); Knegtel (1965); Lindeboom (1972), pp. 237-238.
22. De Man (1902) I, pp. 3-7, 32-36, 44-56, 68-72.
23. Vermoedelijk uit voorzorg; zie noot 45.
24. De Man (1902) I, 28-31; Encyclopedie van Zeeland 7(1982), p. 300, kol. 3, p. 301, kol. 1.
24a. Zij schreef haar voornaam als Louwerina, overleed in 1829, oud 74 jaren.
25. Hij ondertekent in de geboorte-aangifte van een tweeling bij een ongehuwde in 1832 nog als Comeelis de Ja
ger, chirurgijnsleerling, bij een aangifte in 1834 als vroedmeester. Hij was een zoon van Abraham de Jager,
heelmeester te Reeuwijk, eertijds gekomen uit Delft.
26. Een zoon van de heelmeester Johann Martin Keiler te Unterhallau, kanton Schaffhausen in Zwitserland, wo
nend te Oosterland, daar overleden 10 februari 1855, oud 80 jaren.
27. Een zoon van de landbouwer Pieter Goemans te Dreischor.
28. Bevolkingsregister Haamstede; De Man (1902) II, pp. 135, 136.
29. Een destijds uit Sluis gekomen medicus. Hij werd na Dr. Nicolaas de Kater diens opvolger als voorzitter van
de plaatselijke commissie van geneeskundig toeverzigt. Vergelijk: Encyclopedie van Zeeland I (1982), p.
393, kol. 2 (2 en 3).
30. Afgebeeld in Drogendijk (1935), pp. 120, 121.
31. Tegen deze landelijk voorgeschreven „tabellen" rees door de omvang en bewerkelijkheid nogal verzet; in
1842 verdwenen ze weer, Zie Drogendijk (1935), p. 118.
32. Misschien was hij dezelfde als Camoldus Louis de Graaf, die in werkelijkheid K. L. Warnier heette en
52
