Noten
1. M. Smallegange, Nieuwe Cronyk van Zeeland, Middelburg 1696, blz. 510.
2. P. D. de Vos, gemeentearchivaris van Zierikzee (1920-1933), heeft in diverse publikaties aandacht besteed
aan de Sint-Lievensmonsterkerk, waarvan hem de geschiedenis zeer in het bijzonder interesseerde. Aan de
brand wijdde hij een artikel: De brand der Groote- of Sint Lievens Monsterkerk te Zierikzee van 6 op 7 okto
ber 1832, in de Zierikzeesche Kerkbode, Hervormd weekblad voor Schouwen-Duiveland, van 5, 12 en 19 ok
tober 1923. Hij liet dit artikel in iets gewijzigde en uitgebreide vorm opnemen in de Zierikzeesche Nieuwsbo
de van 30 september en 5 oktober 1932. In: J. Berman, Beschrijving van de St. Lievens Monsterkerk, te Zie
rikzee, op den 7 October 1832, door brand ten eenemale verwoest, Zierikzee 1834 is de brand beschreven.
Voorzover niet anders aangegeven is van deze beschrijvingen gebruik gemaakt.
3. Berman, a.w., blz. 43.
4. In de Zierikzeesche Courant van 12 oktober 1832 plaatste zij een dankbetuiging voor de verleende hulp.
5. Streekarchivariaat Schouwen-Duiveland en Sint Philipsland, Gemeente Zierikzee. Archief Stad Zierikzee,
Correspondentie 1832, no. 971 (7 oktober).
6. Jakob Kodde, geb. IJsselmonde 3 aug. 1786, overl. Zierikzee 6 juni 1862.
7. Mondelinge mededeling van J. A. van der Os, weduwe van J. Zevenboom (1809-1897) aan P. D. de Vos.
Streekarchivariaat Schouwen-Duiveland en Sint Philipsland, Gemeente Zierikzee, Verzameling P. D. de Vos.
vl. nr. 140.
8. Mondelinge mededelingen van de ooggetuige A. van Schelven (1800-1902). weduwe van J. Bal, aan P. D. de
Vos in augustus 1900. Streekarchivariaat Schouwen-Duiveland en Sint Philipsland, Gemeente Zierikzee. Ver
zameling P. D. de Vos, vl.nr. 199. Adriana van Schelven woonde met haar echtgenoot, Jakob Bal, horlogema
ker, en hun drie kinderen in het huis Kraanplein wijk D nr. 443 (thans Kraanplein 8). Zij was op de late zater
dagavond van 6 oktober nog druk in de weer met haar huiselijke bezigheden voor het verschonen van de kin
deren enz. Zij was zwanger van haar vierde kind, dat op 26 november 1832 geboren zou worden. Even na
twaalven hoorde zij het geroep van brand. Toen zij naar buiten ging, was zij ooggetuige van de gebeurtenis
met loodgieter Kodde. P. D. de Vos heeft de naam van Kodde niet genoemd in zijn artikelen, waarschijnlijk
uit piëteit tegenover de nazaten van hem. Kodde tekende later in op een exemplaar van de Alkmaarse be
schrijving van de kerk. De kerkvoogdij trok geen vergaande conclusies uit zijn onvoorzichtigheid, want later
kreeg hij opnieuw van hen opdrachten voor werk aan de Gasthuiskerk. Uit de afbraak kocht Kodde in 1834
voor 106 gulden tin.
9. Streekarchivariaat Schouwen-Duiveland en Sint Philipsland, Gemeente Zierikzee. Verzameling P. D. de Vos.
vl.nr. 199.
10. Idem.
11. Idem. Mondelinge mededelingen van A. van Schelven, weduwe van J. Bal. Mouritz Tachi woonde naast haar
in 1832.
12. J. Berman, a.w., blz. 10,14. Berman voegt er de reden van zijn uitweiding aan toe: „om den ongunstigen in
druk, dien zoodanige brief bij sommigen mogt verwekken, weg te nemen, en onzen geloofsgenooten aan het
hatelijke der toepassing te onttrekken van het spreekwoord: zoo gewonnen, zoo geronnen".
Vgl. voor de tegenstelling tussen Rooms-Katholieken en Hervormden in Zierikzee ook mijn artikel: Het legaat
van de Zierikzeese kruidenier en koekebakker Jacobus Dekker, in: Kroniek van het Land van de Zeemeermin
(Schouwen-Duiveland), 2 (1977), blz. 18.
13. Zijn vader was emeritus-predikant van Noordgouwe en makelaar en raadslid te Zierikzee.
14. De Alkmaarse editie was getiteld: Geschiedkundige beschrijving der door den hevigen brand van 6 op 7 Octo
ber 1832 geheel verwoeste St. Lievens Monster of Groote Kerk te Zierikzee. Zie voor de titel van de Zierikzee
se uitgave: noot 2.
15. In hoofdzaak is gebruik gemaakt van: Archieven Hervormde gemeente te Zierikzee, Kerkvoogdij, Correspon
dentie, 1828-1833 en Register van ontvangsten en uitgaven van het Fonds voor de opbouw van een nieuwe
kerk, 1832-1849. Voorts van de artikelen van P. D. de Vos, genoemd in noot 2.
16. W. H. Keikes en H. P. R. Rosenberg, De Nieuwe Kerk te Zierikzee, in: Historische Monumenten van
Schouwen-Duiveland, Bulletin van de Kon. Ned. Oudheidkundige Bond, jrg. 70, afl. 2/3, 1971, blz. 52.
In het koor van de kerk bevond zich onder meer de fraaie tombe van de familie Conyers/De Pottere. Kerk
voogden wisten met dit grafmonument waarschijnlijk weinig raad. Nabestaanden waren er niet. zodat uitein
delijk deze graftombe tijdens de afbraak stukgeslagen werd. Een opmerkelijk staaltje van vernielzucht! Twee
erbij geplaatste borstbeelden van Hendrik de Pottere (overl. 1620) en van Agatha van Wissenkerke (overl.
67
