De afkortingen Kr. k. en Z. kb. duiden op kraamvrouwenkoorts en ziekten van het kraambed. De tussengeplaatste
cijfers geven het gezamenlijk aantal. Sedert 1885heeft vermoedelijk de toepassing van antisepsis mede invloed ge
had.
Het aantal tweelinggeboorten tijdens de negentiende eeuw wisselde hier van 0-7 per jaar, bij
een geboortegetal tussen ongeveer 250 en 300. Zeven tweelingen waren er in 1896, zes in
1862, 1863, 1873, en 1874, vijf in 1864, 1869, 1871, en 1882. Een drielinggeboorte vond
plaats in 1864: 3 jongens, die echter na 2 maanden kort na elkaar overleden.
Kindersterfte
Over de kindersterfte gaven wij in aflevering 2 (Kroniek 1982, pp. 43, 44) reeds enkele getal
len. Tussen 1851 en 1863 bevond het jaarlijks sterftegetal bij kinderen jonger dan 2 jaar
zich tussen 20 en 50 bij een geboortegetal van circa 260, in 1864 en 1865 steeg het tot 53
en 78 bij de geboortegetallen 313 en 294. In 1866 zijn er 47 kinderen gestorven beneden
de leeftijd van 2 jaar op 312 geborenen. In 1869 stierven 49 kinderen beneden 1 jaar, 51 be
neden 2 jaar en 78 beneden 10 jaar bij het geboortegetal 253. Vanaf 1892 geven de gedruk
te gemeenteverslagen sterftestatistieken tot 1901 in acht leeftijdsgroeperingen (tabel 3). Ta
bel 4 in aflevering 2 (Kroniek 1982, p. 44) toont de pas sedert 1887 hierin ontstane verbete
ring.
Tabel 3
0-1
1-5
5-14
14-20
20-50
50-65
65-80
>80
1892
35
19
5
3
27
31
43
15
1893
29
9
3
4
18
10
19
7
1894
35
20
6
6
14
21
19
10
1895
34
24
5
5
19
16
26
10
1896
56
12
7
6
17
19
28
12
1897
27
13
12
3
6
12
25
9
1898
39
15
6
1
18
15
27
12
1899
57
20
7
1
14
14
23
19
1900
46
14
6
3
18
19
37
11
1901
18
10
3
3
10
11
35
13
Verplichtingen der vroedvrouwen
De instructie voor de gemeente-vroedvrouw is in het laatst van de negentiende eeuw zeer
kort geworden. In 1874 (Corresp. B. en W., 1874, nr. 418a) telt ze slechts 3 artikelen, in
houdend: 1. de plicht tot het verrichten van verlossingen op verzoek van de diverse arm
besturen, 2. het kennis geven ervan aan de gemeenteverloskundige, en 3. de plicht diens
hulp in te roepen bij tegennatuurlijke verlossingen. In 1879 (Coiresp. B. en IV., 1879, nr.
8S8bis) zijn toegevoegd art. 4 het recht op een verlof van 14 dagen jaarlijks, art. 5 het zich
verplaatsen buiten de gemeente alleen met toestemming van B. en W., en art. 6 de verplich
ting om bij gewenst ontslag een termijn van twee maanden in acht te nemen. In 1895 is er
een van het Staatstoezicht op de Volksgezondheid uitgaande „instructie" met onder meer
wenken voor een, naar de opvattingen van die tijd, doelmatige toepassing van aseptische en
antiseptische voorzorgen (zie p. 50 en 51)®. Ze is als het ware een overgang naar onze tijd.
49
